ملاک ارزيابي کارگزاران در نهج البلاغه - صفحه 96

درب منزل حضرت برد. امیرمؤمنان از او پرسید: بخشش است یا صدقه و یا زکات؟ که زکات و صدقه بر ما اهل بیت علیهم السلام حرام است. اشعث می‌گوید: هدیه است. حضرت _ که از اندیشه ناصواب او باخبر است و خود، کارگزارانش را از پذیرش هدیه برحذر داشته -۱ در پاسخ می‌فرماید:
هَبِلَتْكَ الْهَبُولُ، أَ عَنْ دِینِ اللهِ أَتَیْتَنِی لِتَخْدَعَنِی، أَ مُخْتَبِطٌ أَنْتَ، أَمْ ذُو جِنَّةٍ، أَمْ
تَهْجُرُ؟ وَ اللهِ لَوْ أُعْطِیتُ الْأَقَالِیمَ السَّبْعَةَ بِمَا تَحْتَ أَفْلَاكِهَا عَلَی أَنْ أَعْصِیَ اللهَ فِی
نَمْلَةٍ أَسْلُبُهَا جُلْبَ شَعِیرَةٍ مَا فَعَلْتُهُ، وَ إِنَّ دُنْیَاكُمْ عِنْدِی لَأَهْوَنُ مِنْ وَرَقَةٍ فِی فَمِ
جَرَادَةٍ تَقْضَمُهَا؛۲
زنان بچه مرده بر تو گریه كنند! آیا از طریق آیین خدا وارد شده‏ای كه مرا بفریبی. دستگاه ادراكت به هم ریخته یا دیوانه شده‏ای و یا هذیان می‏گویی؟ به خدا سوگند اگر اقلیم‌های هفتگانه با آنچه در زیر آسمان‌هاست، به من دهند كه خداوند را با گرفتن پوست جوی از دهان مورچه‏ای نافرمانی كنم، هرگز نخواهم كرد، و این دنیای شما از برگ جویده‏ای كه در دهان ملخی باشد، نزد من خوارتر و بی‏ارزش‌تر است. «علی» را با نعمتهای فناپذیر و لذتهای نابود شدنی دنیا چكار از به خواب رفتن عقل و لغزشهای قبیح به خدا پناه می‏بریم و از او یاری می‏جوییم.
ممنوعیت پذیرش رشوه و هدیه زمانی در ساختار اداری نهادینه میشود که علاوه بر تأمین معیشت کارکنان، از خلاقیت و عملکرد متعهدانه آنان تقدیر به عمل آمده و پاداشی در خور عملکرد آنان در نظر گرفته شود. امیرمؤمنان در دستورالعمل خود این نکته را به مالک اشتر توجه داده و میفرماید:
ثُمَّ أَسْبِغْ عَلَیْهِمُ الْأَرْزَاقَ، فَإِنَّ ذَلِكَ قُوَّةٌ لَهُمْ عَلَی اسْتِصْلَاحِ أَنْفُسِهِمْ، وَ غِنًی لَهُمْ عَنْ تَنَاوُلِ مَا تَحْتَ أَیْدِیهِمْ، وَ حُجَّةٌ عَلَیْهِمْ إِنْ خَالَفُوا أَمْرَكَ أَوْ ثَلَمُوا أَمَانَتَكَ؛۳سپس حقوق كافی به آنها بده؛ زیرا این كار آنها را در اصلاح خویش تقویت می‏كند، و از خیانت در اموالی كه زیر دست آنها است، بی‏نیاز می‏سازد؛ به علاوه، این حجتی در برابر آنهاست اگر از دستورت سر پیچی كنند یا در امانت خیانت ورزند.
ایجاد امنیت مالی کارگزاران، راه را بر هرگونه تخطی آنان مسدود کرده و در صورت اشتباه، دست حاکم را بر شدت عمل با آنان، باز میگذارد.

1.. امیرمؤمنان علیه السلام رفاعه را از پذیرش هدیه از طرفین دعوی برحذر می دارد( ر. ک: مستدرک الوسائل، ج۱۷، ص۳۵۴).

2.. نهج‌‌البلاغه، خطبه۲۲۴.

3.. همان، نامه۵۳.

صفحه از 108