اين به نظر مى رسد مؤلِّفانى كه سند كتابشان اين باشد، عامى مذهب اند، مگر اين كه قرينه اى بر خلاف آن اقامه شود.

نتيجه

صدور حديث از كوفه به ساير مناطق شيعه آغاز شد. محدثان بزرگ قم و خراسان از كوفيان براى غنا بخشيدن به مكاتب حديثى خود بهره ها بردند و در مواردى هم اهل كوفه در ساير بلاد حديث كوفيان را پراكندند. پس از تكميل نسبى اين روند، كتاب هاى منتقل شده، در ميان دانشمندان و مشايخ اجازه مناطق پيش گفته دست به دست مى گرديد و كتاب ها و ميراث هاى جديدى هم در گذر زمان بر آن افزوده مى شد تا اين كه بغداد به عنوان مركز علمى مورد توجه قرار گرفت. از اين پس سفرهاى زيادى، بويژه از سوى قميان، به بغداد انجام گرفت. اينان همراه خود، ميراث قم، خراسان، رى، كوفه و حتى بصره و مصر را به ارمغان آوردند. در مقابل بغداديانى چند نيز به قم، كوفه، مصر، حلب، خراسان و.... سفر كرده و بدين سان، محافل علمى بغداد را از ميراث مكتوب آن مناطق بهره مند ساختند.

كتابنامه

ـ تاريخ بغداد، احمد بن على خطيب بغدادى، تحقيق:مصطفى عبدالقادر عطا، بيروت: دارالكتب العلمية، اول، 1417ق.
ـ رجال ابن الغضايرى، احمد بن حسين غضايرى، تحقيق: سيد محمدرضا حسينى جلالى، قم: دارالحديث، اول، 1422ق.
ـ رجال النجاشى، احمد بن على نجاشى، تحقيق: موسى شبيرى زنجانى، قم: مؤسسه نشر اسلامى، هفتم، 1424ق.
ـ الفهرست، محمد بن حسن طوسى، تحقيق: عبدالعزيز طباطبايى، قم: كتابخانه محقق طباطبايى، اول، 1420ق.
ـ لسان الميزان، احمد بن على بن حجر عسقلانى، بيروت: مؤسسة الأعلمى للمطبوعات، دوم، 1390ق.
ـ معجم البلدان، ياقوت بن عبداللّه حموى، بيروت: داراحياء التراث العربى، 1399ق.