جمع قرآن - صفحه 104

انجام داد و به نتايجى كاملاً متفاوت با آراى نُلدكه دست يافت.
شوالى اعتبار تاريخى روايتى را رد كرد كه بنابر آن جمع و تدوين قرآن، اندكى پس از وفات پيامبر و از جانب خليفه نخست، ابوبكر صورت گرفته است. ۱ استنتاج وى بر پايه دلايل زير است:
1. پيوندى كه آن روايت ميان جمع قرآن و كشته شدن حافظان قرآن در جنگ گزارش مى كند، به دو دليل ساختگى است. نخست آن كه در فهرست كشته شدگان اين جنگ، تنها نام افراد بسيار كمى از حافظان قرآن ذكر شده است. ۲ ديگر اين كه اصل اين پيوند منطقى نيست، زيرا شواهد محكمى در دست است كه كتابت قرآن در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم را به صورت پراكنده تأييد مى كند. لذا فقدان چند تن از متخصصان قرآن يا همان حافظان قرآن نمى توانسته باعث تصميم بر جمع قرآن گردد.
2. گزارش ها درباره اين كه جمعِ قرآنِ خليفه نخست با نسخه رسمى تدوين يافته در عهد عثمان يكى بوده يا نه، متناقض اند. شوالى از اين تناقض ها نتيجه مى گيرد كه راويان حديث تدوين عثمان هيچ اطلاعى از جمع قرآن ابوبكر نداشته اند، بلكه فقط تصورات خود را درباره حوادث زمان ابوبكر مطرح ساخته اند. افزون بر اين، اين امر را غيرعادى است كه عثمان گروهى را براى گردآورى و تصحيح قرآن به سرپرستى زيد بن ثابت تعيين كند، در حالى كه زيد بن ثابت قبلاً در زمان ابوبكر قرآن را جمع كرده، بر روى اوراقى نوشته و از روى آن متن نسخه بردارى شده بود.
3. از اين ادعاى گزارش ها كه جمع نخست قرآن به فرمان ابوبكر انجام گرفته و او نسخه خود را به جانشينش عُمَر داده است، بايد نتيجه بگيريم اين نسخه يك نسخه رسمى بوده است. اين روايت با نقل هاى ديگر سازگار نيست كه تصريح مى كنند برخى از صحابه در استان هاى ديگر، مصاحف ديگرى جمع كرده و به طور گسترده از آنها استفاده مى كرده اند. همچنين اين سخن بسيار عجيب مى نمايد كه عُمَر نسخه خود را به جاى آن كه به خليفه بعدى دهد، براى دخترش حفصه به ارث گذاشته است.
شوالى بر اساس اين دلايل، نتيجه گرفته كه اخبارِ جمع نخست قرآنِ ابوبكر براى اعتبار بخشى بيشتر به جمع عثمان جعل شده است؛ زيرا برخى فرقه هاى اسلامى اقدام عثمان را محكوم

1.او خلاصه اى از استدلال هاى خود را در اين مقاله بيان كرده است: Betrachtugen über die koran sammlung des Abû Bekr, in: Festschrift Eduard Sachau zum siebzgstan Geburtstage, Berlin ۱۹۱۵, ۳۲۱ - ۳۲۵.

2.لئونه كايتانى قبلاً در: Annali dell Islam, Milano, ۱۹۰۶ ۲۶, vol. ۲, ۷۰۲ - ۷۱۵, ۷۳۸ - ۷۵۴,vol. ۷, ۳۸۸ - ۴۱۸. به اين تناقض اشاره داشته و به اين نتيجه رسيده كه روايت اولى مربوط به جمع قرآن به دستور ابوبكر، به لحاظ تاريخى گزاش معتبرى نيست و به دليل موجه جلوه دادن كار عثمان جعل شده است.

صفحه از 126