دامنه معنايى حكمت در قرآن، اخلاق و حديث
دكتر سيد حسن اسلامى ۱
چكيده
اين نوشته بر آن است تا با مرور ادبيات سه عرصه: قرآن كريم، منابع اخلاقى و روايات، دامنه مفهومى حكمت را معين سازد. نويسنده، با بهره گيرى از شيوه پديدارشناختى ايزوتسو در بررسى مفاهيم اخلاقى، به تحليل احاديثى پرداخته كه در آنها، به نحوى، به حكمت اشاره شده و ميان آن با مفاهيم ديگر پيوند برقرار گرديده است. وى با بررسى اين احاديث در سنت حديثى، نشان مى دهد كه حكمت داراى سه مؤلفه اصلى است: بينش، منش و كنش. از اين منظر، شخص حكيم داراى بينش خاصى است كه نتيجه آن، شناخت درست امور و توان داورى درباره وسايل و اهداف است؛ داراى منشى اخلاقى است و از توان رفتارى بالايى در جامعه براى هدايت زندگى خود و ديگران برخوردار است.
كليد واژه ها: حكمت، احاديث اخلاقى، حكمت عملى، اخلاق اسلامى، مفاهيم اخلاقى.
ضرورت و شيوه
حكمت، گمشده مؤمن و مطلوب همه فرهنگ هاى جهانى بوده است و تعريف و تمجيد آن را در نظام هاى گوناگون فكرى مى توان يافت. واژه هاى حكمت (در فرهنگ اسلامى)، حُخْمَه ۲ (در فرهنگ يهودى)، سوفيا (در فرهنگ يونانى)، ساپنتيا (در فرهنگ لاتين)، خرد و فرزانگى (در فرهنگ ايرانى)، چى ۳ (در فرهنگ چينى)، پراجناپاراميتا (در فرهنگ بودايى) و ويزدام ۴ (در غالب فرهنگ هاى
1.استاديار مؤسسه آموزش عالى اديان و مذاهب.
2.حُخْمَه، تلفظ عبرى حكمه است و با آن از يك خانواده به شمار مى رود. اصطلاح حاخام، نيز به معناى حكيم و از حخمه مشتق شده است.
3.chih
4.wisdom
