10 . الكتب الجعفريّة ( محمّد بن محمّد بن اشعث )
ابوعلى محمّد بن اشعث كوفى ، از محدّثان شيعى است . وى در مصر سكونت گزيد ۱ و تا سال 350 در قيد حيات بود . ۲ قرابت مكانى و زمانى او با قاضى نعمان در خور توجّه است .
محمّد بن محمّد بن اشعث ، راوى كتاب الجعفريّات از موسى بن اسماعيل بن موسى بن جعفر ( فرزند صاحب كتاب ) است . ۳ از همين روست كه كتاب الجعفريّات را « الأشعثيّات » نيز خوانده اند . برخى از روايات الكتب الجعفريّة ـ كه قاضى نعمان نقل نموده ـ برگرفته از الجعفريّات است ؛ با سلسله سند زير :
محمّد بن محمّد بن اشعث موسى بن اسماعيل بن موسى بن جعفر أبيهجدّه [ عليه السلام ]جعفر صادق عليه السلام . ۴
قاضى نعمان روايات ديگرى نيز از الكتب الجعفريّة نقل مى كند كه با سلسله سند ديگر و به نقل از مشايخ ديگرى است . ۵ در ميان اين دسته از روايات ، تنها يك روايت از امام جعفر صادق عليه السلام است . ۶
از اينجا مى توان دانست كه الجعفريّات و الكتب الجعفريّة دو كتاب جداگانه اند كه ابن اشعث راوى كتاب نخستين است و مؤلّف كتاب دومين ، كتابى كه بيشتر روايات آن برگرفته از كتاب الجعفريّات است كه ابن اشعث راوى آن بوده است .
كتابنامه
ـ « الايضاح » ، قاضى نعمان بن محمّد بن حيّون ، تحقيق : محمّدكاظم رحمتى ، ميراث حديث شيعه ( به كوشش : مهدى مهريزى ـ على صدرايى خويى ، قم : دارالحديث ، دفتر دهم ، ص 35 ـ 218 ) ، اوّل ، 1382 .
ـ تاريخ و عقايد اسماعيليه ، دكتر فرهاد دفترى ، ترجمه دكتر فريدون بدره اى ، تهران : فرزان روز ، دوم ، 1376 .
ـ الخصال ، محمّد بن على بن بابويه ـ صدوق ، تحقيق : على اكبر الغفارى ، قم : مؤسسة النشر الاسلامى ، 1403ق .
1.فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۳۷۹ .
2.الايضاح ، مقدّمه مصحّح ، ص ۴۹ .
3.فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۲۶ و ۴۱۰ .
4.الايضاح ، ص ۶۸ ، ۶۹ ( ۲ روايت ) ، ۷۱ ، ۷۲ ، ۷۶ ( ۲ روايت ) ، ۸۹ ، ۹۶ ، ۱۰۱ ، ۱۰۳ ، ۱۰۵ ، ۱۰۸ ،۱۰۹ ، ۱۱۰ ( ۲ روايت ) ، ۱۱۱ ، ۱۲۰ ، ۱۲۴ ، ۱۳۰ ( ۲ روايت ) ، ۱۳۴ ، ۱۳۵ ( ۲ روايت ) ، ۱۳۶ ، ۱۳۷ ( ۲ روايت ) ، ۱۳۹ ، ۱۴۰ ( ۳ روايت ) ، ۱۴۱ ( ۲ روايت ) ، ۱۴۲ ( ۳ روايت ) ، ۱۴۴ ، ۱۴۵ ( ۲ روايت ) ، ۱۵۱ ( ۲ روايت ) ، ۱۵۲ ( ۳ روايت ) ، ۱۵۴ ، ۱۵۶ ( ۲ روايت ) ، ۱۵۷ ( ۴ روايت ) ، ۱۵۹ ( ۲ روايت ) ، ۱۶۰ ، ۱۶۲ ، ۱۷۱ ( ۲ روايت ) ، ۱۷۲ ، ۱۷۳ ، ۱۷۴ ( ۲ روايت ) ، ۱۷۵ ، ۱۷۷ ( ۲ روايت ) ، ۱۸۰ ( ۲ روايت ) ، ۱۸۱ ، ۱۸۳ ، ۱۸۴ ، ۱۸۸ ، ۱۹۹ ( ۲ روايت ) ، ۲۰۲ ، ۲۰۸ ، ۲۰۹ ، ۲۱۰ ، ۲۱۵ ، ۲۱۷ ، ۲۱۸ .
5.همان ، ص ۱۰۵ ، ۱۰۶ ، ۱۱۰ ، ۱۵۶ ، ۲۰۹ ، ۲۱۸ ( ۲ روايت ) .
6.همان ، ص ۲۰۹ .
