تصريح به نام كتاب ، نقل مى نمايد ؛ با اين سند :
محمّد بن سلام ابى جميل [على بن] حسن بن حسين على بن قاسم كندى عبيداللّه بن على بن ابى رافع أبيه جدّه على عليه السلام . ۱
از اين سند پيداست كه محمّد بن سلام از كتاب القضايا نقل مى كند ، امّا چرا قاضى نعمان خود از اصل كتاب نقل نكرده ؟ شايد در نسخه اى از كتاب كه قاضى نعمان در اختيار داشته ، اين روايات نبوده است .
2 . كتاب القضايا ( حارث اعور )
حارث اعور ( م 65ق در كوفه ) از اصحاب امام على عليه السلام بود كه به دانش بسيار در دين و فقه و علم حساب شهرت داشت . وى تا پايان عمر به عنوان يك هوادار وفادار اميرمؤمنان عليه السلام باقى ماند . ۲
به وى كتابى با عنوان « كتاب/ صحيفه » نسبت داده شده است . ۳ قاضى نعمان از كتابى با نام « كتاب القضايا » رواياتى را به دو سند زير نقل مى كند كه سلسله سند آن به حارث اعور مى پيوندد :
محمّد بن حسين بن حفص عبّاد بن يعقوب مخول بن ابراهيم نهدى اسرائيل بن يونس سبيعى ابى اسحاق عمرو بن عبداللّه سبيعى حارث اعور على عليه السلام . ۴
ابى الحسين عبّاد بن يعقوب عمرو بن ثابت ابى اسحاق عمرو بن عبداللّه سبيعى حارث اعور على عليه السلام . ۵
شايد اين منقولات از همان كتاب / صحيفه حارث باشد . در خور توجّه است كه نجاشى روايتِ «ابى اسحاق از حارث» را طريقى از طُرُق روايتِ كتاب ابن ابى رافع نيز معرّفى مى كند . ۶ مدرسى طباطبايى اين را يك اشتباه مى داند . ۷ امّا جاى تأمّل است كه قاضى نعمان از اين كتاب حارث اعور با عنوان «كتاب القضايا» (عنوان كتاب ابن ابى رافع) نام مى برد . اين امر ، مى تواند تأييدى بر نوشته نجاشى باشد . ۸ شايان يادآورى است كه عبّاد بن يعقوب رواجنى (م250ق) ـ كه نام او در هر دو سلسله سند ديده مى شود ـ خود مؤلّف كتابى با نام « كتاب القضايا » است كه قاضى نعمان نيز از آن نقل مى كند . ۹ اگر مقصود از « كتاب القضايا » در اين دو سندِ ياد شده ، همان كتاب عبّاد بن يعقوب باشد ، بحثى كه درباره كتاب حارث كرده ايم ، بى وجه خواهد بود .
1.الايضاح ، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۱ . اشكال پيش گفته در اين سند نيز ديده مى شود .
2.ر . ك : ميراث مكتوب شيعه از سه قرن نخستين هجرى ، ص ۷۱ ـ ۷۳ .
3.فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۱۳۹ ؛ ميراث مكتوب شيعه از سه قرن نخستين هجرى ، ص ۷۳ .
4.الايضاح ، ص ۷۶ .
5.همان ، ص ۱۳۸ .
6.فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۷ .
7.ميراث مكتوب شيعه از سه قرن نخستين هجرى ، ص ۵۲ ( پانوشت ۹۳ ) و ص ۷۳ ـ ۷۴ .
8.نجاشى در فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ( ص ۷ ) دو طريق براى كتاب ابن ابى رافع ياد مى كند كه در هيچ كدام ، راوى نخستين از ابن ابى رافع نقل نمى نمايد ، بلكه مستقيما از امام على عليه السلام روايت مى كند . اگر در صحّت ضبط متن نجاشى ترديد نكنيم ، راويان نخستين اين دو طريق بايد كتاب ابن ابى رافع را بر امام عرض داده باشند و امام آن را تأييد كرده باشد .
9.ر . ك : همين مقاله ، ذيلِ مدخل كتاب القضايا( عبّاد بن يعقوب رواجنى ) .
