1 ـ 2 ـ 2 ـ 3. چند مثال

در تاييد ديدگاه ياد شده، چند مثال در جهت مخالفت و موافقت روحى با قرآن مطرح شده است؛ مانند، روايت در مذمت و نگوهش گروهى از مردم و توصيف آنها به اين كه ذاتا فاسدند و يا گروهى از جنيان اند. چنين روايتى مخالف صريح قرآن است؛ چه، قرآن از وحدت بشر در جنس و نسب و برابرى آنان در انسانيت و مسؤليت هاى انسانى سخن گفته، گرچه نژاد و رنگ آنان متفاوت باشد ^۱ . چنان كه روايات ظاهر در جبر با قاعده «الامر بين الامرين» ـ كه مستفاد از كتاب و سنت است ـ مخالف است و اعتبار ندارد ^۲
روايت بر وجوب دعا هنگام ديدن ماه مخالف قرآن قلمداد نمى شود؛ زيرا قرآن بر توجه و تقرب به خدا در هر مناسبت و در هر زمان و مكان دلالت دارد. ^۳

2 ـ 2 ـ 2 ـ 3. دلايل و شواهد

قائلان به ديدگاه روح عام محورى به شواهد و دلايلى نيز اشاره كرده اند. آن شواهد عبارت اند از:
1. اين برداشت مطابق جايگاه عمومى امامان معصوم عليه السلام و نقش آنان در بيان احكام كه براى متشرع و راويان حديث روشن بود و بر پايه همين نقش مأمور به تفقه در دين و اطلاع از تفاصيل و جزئيات احكام شدند كه از قرآن به دست نمى آيد. اين مطلب قرينه متصله اى بر معناى اين روايت هاست.
2. روايات عرض مشتمل بر وجود يك شاهد يا دو شاهد از قرآن. عبارت شاهد به حسب ظاهر اعم از موافقت مضمونى است، به ويژه آن كه به يك شاهد بسنده نشده بهترين قرينه و گواه بر معيار وجود امثال و نظاير است نه موافقت مضمونى.
3. روايت حسن بن جهم كه در آن عبارت «فان اشبههما فهو حق و ان لم يشبههما فهو باطل» آمده است. اين روايت اگر چه در فرض تعارض است، ولى به حسب سياق به همان قاعده منظور و مؤكد در تمامى اخبار اشاره دارد. ^۴
4. اعتبار شرط عدم مخالفت خبر با معارف مسلم برخاسته از كتاب و سنت از قبيل قضايايى است كه قياساتها معهاست. ^۵
5 . مبناى اعتبار توافق روحى در قبول خبر، دخالت آن در ايجاد وثوق عقلايى است. حجيت خبر واحد به اعتبار موثوق به بودن آن است نه خبر ثقه. به عبارت ديگر، نزد عقل وثوق ناشى از مقدمات عقانى ارزش دارد. اين مقدمات مى تواند ثقه بودن روات يا مشهور بودن مضمون و مورد اتفاق بودن