نگاهي به «القران الكريم و معالم المدرستين» - صفحه 261

مجعول در رد قرآن و اثبات محرّف بودن آن، در پايان جلد دوم اين اثر، به انعكاس ديدگاه هاى آنان و بررسى آنها پرداخته است. وى براى بررسى ديدگاه مستشرقان، تاريخ را عقب تر برده و از يوحنّاى دمشقى ياد كرده كه تحت حمايت خلفاى اموى، بحث مخلوق بودن كلام خدا را ـ كه كشمكش هاى زيادى را در پى داشت ـ و نيز ماجراى زينب و زيد را ـ كه دست مايه آنان براى حمله به اسلام بودـ ، و اين كه آنان سعى كردند قرآن را بر اساس مفاهيم انجيل و تورات تفسير كنند، مطرح كرده است. نيز از جنگ انديشه غربى ها با مسلمانان سخن گفته، كه براى آن، آنان سعى كردند قرآن را به صورت تحريف شده، ترجمه كنند. وى براى بررسى ديدگاه چند تن از اين خاورپژوهان، از آربرى جفرى، هنرى مايسه، و گلدزيهر ياد كرده و برخى از ديدگاه هاى آنان را مورد نقد قرار داده است.
آن دسته از مباحث مهمى كه مؤلف در اين كتاب به آنها پرداخته، و در تبيين اهداف خود و اثبات صيانت قرآن از تحريف، بحث و بررسى آنها را مفيد ديده، عبارت اند از:

1 ـ 7 . جمع قرآن

قرآن، در عهد رسول خدا نوشته شده است. اين ادعاى نويسنده ، در اين اثر ، درباره جمع قرآن است و براى اثبات آن، به بررسى تاريخ نگارش در مدينه ، پيش و پس از اسلام، رو آورده و براى اين منظور از منابع كهن مدد گرفته است؛ تعداد كسانى كه مى توانسته اند در يثرب بنويسند، نامشان ذكر شده و اهل نگارش پس از اسلام، از جمله حفصه همسر پيامبر، نيز نام برده شده اند. ۱ آن گاه ، سياست هاى پيامبر در امر آموزش مردم و امر خواندن و نوشتن و فديه گرفتن از اسيران براى آموزش چند تن از مسلمانان و نيز استفاده از آموزگاران يهودى براى نوشتن ۲ ، از جمله آنها بر شمرده شده است؛ سياست رسول خدا در امر تدوين و نگارش آيات نازل شده، و براى حتى تعيين جايگاه آيه ها در ميان سوره ها:
اين كه آيات را كه در آنها چنين و چنان آمده، در فلان جا قرار بدهيد. ۳
و اين كه اين كار از طريق وحى به وى ابلاغ شده است:
جبرييل پيش من آمد و به من دستور داد تا اين آيه را در اينجاى اين سوره قرار دهم. ۴
از بحث ها و استدلال هاى نويسنده درباره ادعاى ياد شده است.
در بحث جمع قرآن و اين كه چه كسى آن را از لا به لاى نوشته هاى پراكنده گرد آورده، روايات زيادى وجود دارد كه مفاد آنها درباره جمع قرآن اختلاف دارد. آنها را مؤلف جمع آورى كرده، در كنار

1.همان، ج۱، ص۲۰۶.

2.همان، ج۱، ص۲۰۸.

3.همان، ج۱، ص۲۱۱.

4.همان، ج۱، ص۲۱۳.

صفحه از 266