همانا خداوند متعال حق دارد از بابت نعمت هايى كه بر بندگانش ارزانى داشته است، منّت گذاشته ، خود را سزاوار تكريم بداند.
واژه «طول» به معناى «برترى بر دشمنان» است. اين معنا از حديث «تطاول عليهم ربّهم بفضله»^۱ به معناى «پروردگارشان به فضل و فراوانى هاى خود بر آنان برترى يافت» است . معناى «تطوّل» و درخواستى كه از خداوند متعال در اين دو توصيف داشته ايم اين است كه : او را به «سزاوار تكريم بودن»، «برترى داشتن» و «برتر بودن» توصيف كرده ايم.
* * *
بعد از اين نداهاى سه گانه آخرين بخش و آخرين درخواست را با هم مى خوانيم : «حرّم شيبتى على النار»^۲.
خداوند متعال برتر از آن است كه بندگان خود را به ستم عذاب كند ؛ زيرا او دارنده نعمت هاست، و هيچ كاستى و كسرى براى گنجينه هاى رحمت و نعمت او متصور نيست، و او به حق بخشنده اى است كه تنگدستى و آزمندى را هيچ نشانى در ساحت قدسش نيست ؛
بر بندگان خود با آمرزش و بخشش منت مى گذارد ؛ زيرا او دارنده نيكى ها و برترى ها و شايستگى هاى فراوانى بر بندگان است.
لذا اين قسمت از دعا را مى توان دو گونه تفسير كرد ، به نحوى كه هر دو درست باشد؛ زيرا امكان دارد اين دعا، نيايشى براى سبب سازى و توسل به وسيله هاى خداوند متعال باشد تا او را از شرك، آلودگى ها و گناهان باز دارد. به همين جهت ، يكتا پرستى همچون دژى است كه صاحب خود را از شرك باز داشته و تقوا هم چون حصارى است كه صاحب خود را از گناهان و آلودگى ها دور مى دارد. و با يكتا پرستى و پاك دامنى خداوند متعال بنده خود را محفوظ داشته ، او را از شرك و گناه در امان نگه مى دارد. اين همان درخواست وسيله هاى خداوند است.
محققا معناى اين بخش از دعا اين است كه خداوند متعال براى بنده گناهانى را كه به سبب انجام شان استحقاق آتش جهنم را پيدا كرده است ، مى بخشد. پس اگر گناهان و آلودگى ها هم زمان با پشيمانى و توبه بوده و از لجاجت و سر سختى و اصرار دور باشد... محققا بخشش، آمرزش و رحمت خداوند متعال را فرو خواهد آورد.
خداوند متعال مى فرمايد :