آنان نبخشد ؟ او منزهى است كه بر بخشش تواناست ؛ زيرا او دارنده همه نعمت هاست و همو ناجى دارايى ها و نعمت هاى خود است. و او خود بخشنده مهربانى است كه بخشش و لطف را دوست داشته و تنگدستى در ساحت بخشش و لطف او راه نيافته است.
هرگاه كسى كه از او مسألت مى شود ، خود بخشنده است ، حتما دهش و بخشندگى را نيز دوست دارد و همه را به درخواست از خود فرا خوانده است.
پس همچنان كه گفتيم ، كاهلى و درشت خويى در درخواست كردن و نيايش از طرف بنده از زشت ترين اخلاق ها خواهد بود.

نداى سوم

يا ذا المنّ والطول

«منّ» به معناى بخشش و «منّان» از نام هاى خداوند تبارك و تعالى است. و همچنان كه در روايت ابو حمزه ثمالى در دعاى سحر امام سجاد عليه السلام آمده است :
او منّانى است با بخشش ها و هدايايى كه به مردم سرزمين خود مى بخشد.
و واژه «منان» از «منّ» به معناى بخشش و دهش گرفته شده است ؛ نه آن چنان كه برخى آن را از واژه «منّت» به معناى «منت نهادن بر كسى» گرفته اند. منّت به معناى «انتظار تكريم داشتن» و يا «خود را سزاوار تكريم پنداشتن» در بخشش است.
با اين توضيح ، «منّ» در نزد ما بدان معناست كه كسى كارى را محكم، منظم، متقن و درست انجام نداده و پاداشى خاص هم براى خود در نظر ندارد. ولى به او پاداشى بس بزرگ و ارجمند مى دهند. اين همان معناى منان از اسماى خداوند متعال است.
ولى اطلاق «منّان» به معناى «خود را سزاوار تكريم پنداشتن» و يا «منت نهادن» بر كسى كه چيزى را به ديگرى نمى بخشد، رواست. اين كار بسيار پسنديده و باعث از بين رفتن ثواب و محو ارزش آن هديه مى شود ؛ همچنان كه خداوند متعال فرموده است :
و بخشش براى بيشتر يابى مكن.^۱
ولى سخن ديگر خداوند متعال كه به پيامبر فرموده است :
اى پيامبر ، بگو بر من به جهت ايمان آوردن تان منت نگذاريد، بلكه خداوند بر شما به دليل هدايت تان به ايمان منت دارد ... .^۲
تشابهى به نام «فنّ مشاكله» ميان دو كلمه منّت و منّان وجود دارد.