مائدة الأسحار لخلّص المؤمنين الأخيار - صفحه 165

الإنسانية ، مولانا الجليل ، و اُستادنا النبيل : آخوند ملاّ حسينعلى ؛

آن كه شرح شمه اى از حسن اخلاقش بياننيست مقدورم اگرخواهم كنم با صد زبان
كن نظر بر حال او تا بر تو خوش واضح شودفضل سلمان زهد بوذر را اگر خواهى نشان
أطالَ اللّهُ أيَّامَ عُمْرِهِ وعِزِّهِ وَبَقَائِهِ ، وَأكْرَمَهُ بِمَزِيدِ عِزَّتِهِ وشَرَافَةِ إكْرَامِهِ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وآلِه .

مقدمه : در ذكر قاعده اى كه دانستن آن در شرح جميع فقرات اين دعا نافع و سودمند است

بدان كه صفات ثبوتيّه خلاّق جهان و پروردگار زمين و آسمان ـ جلّت عظمته ـ بر سه قسم است :
اول : صفات حقيقيّه محضه ؛
دويم : صفات اضافيّه محضه ؛
سوم : صفات حقيقيّه ذات الاضافه .
اما صفات حقيقيّه محضه ، آن صفاتى است كه در مفهوم آن اضافه معتبر نباشد و اضافه ، عارض آن نتواند شد و تحقق آن و ترتّب اثر آن هيچ كدام موقوف بر تحقق چيزى ديگرى كه مضايف آن باشد نباشد ، مثل حيات .
واما اضافيّه محضه ، پس آن صفتى است كه مفهومش مفهوم اضافى باشد و تحقّق و ترتّب اثر آن هر دو موقوف بر تحقّق چيز ديگرى بوده باشد كه آن چيز مضايف آن صفت باشد ، مثل عالميّت و قادريّت .
و اما صفت حقيقيّه ذات الاضافه ، آن است كه در مفهومش اضافه معتبر نباشد و لكن اضافه ، عارض او شود و تحقّقش موقوف بر تحقّق چيزى نباشد ، اما ترتّب اثرش موقوف بر چيزى باشد ، مثل عالميّت كه بودن شى ء است به حيثيّتى كه اگر دانستنى باشد بداند . پس تواند بود كه عالم موجود بوده باشد و معلوم موجود نبوده باشد .

صفحه از 326