1 ـ 5 . روايات تفسيرى

روايات تفسيرى در اصطلاح علامه طباطبايى به رواياتى گفته مى شود كه بيان گر تمام مراد خداى متعال از آيات قرآن است و صرفا برخى از مصاديق و موارد قابل انطباق آيه را بيان نمى كنند . گاهى لفظى مجمل است و روايت مراد حقيقى آن را تبيين مى كند و يا گاهى لفظ آيه عام و مطلق است و روايات آن را تخصيص يا تقييد مى زند . روايات تفسيرى در مقايسه با دو قسم ديگر ، بيشترين تعداد را در ميان روايات مأثور از اهل بيت عليهم السلام شامل مى شود .

2 ـ 5 . روايات جرى و انطباق

احاديثى كه تمام مراد آيات را بيان نمى كنند ، بلكه يا به ذكر برخى از مصاديق مى پردازند ، يا بر مواردى غير از آنچه در شأن آن نازل شده تطبيق داده مى شود ، احاديث «جرى» ناميده مى شود . علاّمه طباطبايى در مورد اين روايات مى نويسد :
اين سليقه ائمه اهل بيت عليهم السلام است ، كه همواره يك آيه از قرآن را بر هر موردى كه قابل انطباق باشد تطبيق مى كنند ، هر چند كه اصلاً ربطى به مورد نزول آيه نداشته باشد ، عقل هم همين سليقه و روش را صحيح مى داند ، براى اين كه قرآن به منظور هدايت همه انسان ها ، در همه ادوار نازل شده ، تا آنان را به سوى آنچه بايد بدان معتقد باشند ، و آنچه بايد بدان متخلّق گردند و آنچه بايد عمل كنند ، هدايت كند . ^۱
به طور مثال ، موارد زير از باب جرى و تطبيق است .
* «الَّذِينَ ءَاتَيْنَـهُمُ الْكِتَـبَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاَوَتِهِ» [ بقره ، ۱۲۱ ]
از امام صادق عليه السلام نقل است كه فرمودند : مراد از ايشان ائمه هستند . ^۲ علاّمه طباطبايى درباره اين روايت مى نويسد : اين از باب جرى و انطباق بر مصداق كامل است . ^۳* «فَأَمَّا مَنْ أُوتِىَ كِتَـبَهُ بِيَمِينِهِ ...» [ حاقه (۶۹) ، ۱۹ ]
علاّمه طباطبايى در بحث روايى مى نويسد : در تعدادى از روايات ، اين آيه بر على عليه السلام و در برخى ديگر بر او و شيعيانش تطبيق شده است و اين از باب جرى است نه تفسير . ^۴

3 ـ 5 . روايات بطن

رواياتى كه در آنها معنا يا مصداقى بيان شده كه مفهوم ظاهرى و عرفىِ لفظْ قابليت تحول آنها را ندارد ، روايات بطن ناميده مى شود . تفاوت روايات جرى و انطباق با روايات بطن در آن است كه آنچه در روايات جرى به عنوان تفسير آمده ، مصداق يا مصاديقى است كه اطلاق لفظ به صورت ظاهرى