علاّمه طباطبايى با ذكر مثالى ، معانى باطنى را كه در وراى ظاهر آيات قرآن قرار دارد چنين توضيح مى دهند :
از آيه «وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْـئا»^۱ ابتدائا فهميده مى شود اين كه نبايد بتها را پرستش نمود و با نظرى وسيع تر اين كه انسان نبايد از ديگران به غير اذن خدا پرستش كند و با نظرى وسيع تر از آن اين كه انسان حتّى از دلخواه خود نبايد پيروى كند و با نظرى وسيع تر از آن اين كه نبايد از خدا غفلت كرد و به غير او التفات داشت . ^۲
همو در ادامه چنين نتيجه مى گيرد :
همين ترتيب يعنى ظهور يك معناى ساده ابتدايى از آيه و ظهور معناى وسيع ترى به دنبال آن و همچنين ظهور و پيدايش معنايى در زير معنايى ، در سر تا سر قرآن مجيد جارى است و با تدبّر در اين معانى ، معناى حديث معروف كه از پيغمبر اكرم در كتب حديث و تفسير نقل شده است «اِنَّ لِلْقُرْآنِ ظَهْرا وَ بَطَنا الى سَبْعَةِ اَبْطُنٍ» روشن مى شود . ^۳
با اين توضيحات مى گوييم : در بين روايات تفسيرى ، رواياتى وجود دارد كه معناى ظاهرى آيات قرآن را توسعه داده اند كه ما از آن به معناى باطنى ياد مى كنيم . مثال زير گوياى اين مطلب است . خداى متعال در قرآن كريم مى فرمايد :
يَسْـئلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِىَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَن تَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَ بِهَا .
تفسير ظاهر اين آيه با توجه به شأن نزول آن به دست مى آيد و آن اين است كه در زمان جاهليت ، مردم هنگامى كه براى حج مُحرِم مى شدند ، از طريق درِ خانه وارد نمى شدند ، بلكه ديوار پشت خانه را سوراخ مى كردند و از طريق آن وارد و خارج مى شدند و خداوند آنها را از اين كار نهى كرد . ^۴
تفسير باطن آيه اين است كه هر كارى را بايد از راه عقلايى و صحيحش انجام داد . از امام باقر عليه السلام نيز در تفسير اين آيه نقل شده است كه فرمود :
يعنى أنْ يأتِىَ الامر من وجهها اىّ الامور كان . ^۵
ملاحظه مى كنيم كه معنايى را كه امام براى آيه كريمه بيان كردند ، معناى كلى است كه از توسعه معناى ظاهر بدست مى آيد ، گرچه هيچ كدام از الفاظ آيه به تنهايى بر اين معنا دلالت ندارد .

4 ـ 4 . احاديث بيان گر مصاديق باطن

همان طور كه در روايات براى ظاهر آيات مصاديقى ذكر شده ، براى باطن آيات نيز مصاديقى ياد شده