احتجّوا بالمنسوخ و هم يظنّون أنّه الناسخ و احتجّوا بالخاصّ و هم يظنّون أنّه العام و احتجّوا بأوّل الآية و تركوا السنّة في تأويلها.۱
فيض كاشانى نيز، پس از نقل پاره اى مطالب در باره تفسير به نقل، گفته است: اينها را جز كسى كه در خانه او قرآن نازل شده، نمى داند.
و لا يعلم تمييز ذلك كلّه الا من نزل فى بيته و ذلك هو النبي و أهل بيته. فكلّ ما يخرج من بيتهم، فلا تعويل عليه.۲
براى نمونه ، از قتاده در باره قل للّه المشرق و المغرب يهدي من يشاء الى صراط مستقيم ۳ نقل است كه مسيحيان پيش از ورود به مدينه، دو سال به سمت بيت المقدس نماز مى گذاردند. و پيامبر نيز پس از هجرت به آن شهر، به مدت شانزده ماه به همان سمت نماز گزارد. آن گاه به سمت كعبه رو گرداند. در پى اين ماجرا، كسانى اين عمل پيامبر را ناشى از علاقه مندى پيامبر به زادگاهش تلقى كردند. اين آيه نازل شد و آن ادعا را درباره پيامبر صلى الله عليه و آله مردود اعلام كرد. ۴
4 ـ 5 . اجمال در بيان تكاليف شرعى
در قرآن، دستورالعمل ها و به عبارتى، احكام فقهى و تكاليفى وجود دارد، كه انجام آنها بر مكلفان واجب است و هر مسلمانى بايد به آنها جامه عمل بپوشاند. اما چگونگى انجام آنها، در قرآن روشن نشده، و به اجمال بسنده شده است.
دكتر احمد عمر هاشم دراين باره، و تحليل نقش سنت در برابر قرآن، از پنج نقش آن ياد مى كند. او ضمن بيان وجود ابهام و اجمال در قرآن، و ضرورت رجوع به سنت در آنها، سنت را گاه مؤيد آيات و احكام قرآن و گاه مفسر آن - كه بيشتر نيز چنين است - گاه ناسخ قرآن به عنوان اين كه نسخ نيز نوعى بيان است، و بيان آن دسته از احكام كه در قرآن نيامده بر مى شمارد و در اين اخيرى، نوعى اشاره در قرآن براى چنين احكامى قايل است و آن را از قول شاطبى هم نقل مى كند. ۵
اين دسته از دستورها و تكليف ها، براى عملياتى شدن، به تبيين و توضيح نياز دارند؛ براى نمونه در باره نماز به فرمانى چون «وَ أَقِيمُواْ الصَّلَوةَ»۶ ، بسنده شده و جزييات و
1.وسائل الشيعة، ج۱۱، ص ۱۴۸.
2.الصافي، ج۱، ص ۸.
3.سوره بقره، آيه ۱۴۲.
4.جامع البيان، ج۲، ص ۵.
5.ر . ك : السنة النبوية و علومها، ص ۳۰ - ۳۳.
6.سوره بقره، آيه ۴۳.
