مقايسه اجمالي « الموضوعات » ابن جوزي با « اللئالي » سيوطي - صفحه 85

نمايد, تلاش مى كند به توجيه آنها بپردازد كه مثلاً شايد راويان و ناقلانِ اين احاديث, اشتباه كرده باشند و در واقع, امام على(ع) گفته باشد: «من هفت ساله بودم كه ايمان آوردم» و راويان, به اشتباه نقل كرده باشند كه: «من هفت سالْ پيش از اسلام آوردن ديگران, اسلام آوردم و نماز مى گزاردم».
در پاسخ او بايد گفت: اولاً روايات بسيارى حاكى است كه على(ع), هفت يا شش يا پنج سالْ پيش از ديگران اسلام آورده و همراه با پيامبر اكرم, نماز گزارده است كه سيوطى نيز ظاهراً براى مخالفت با ذهبى, دو روايت ديگر را از منابع معتبر, نقل كرده است. تنها در منتخب كنز العمّال, سه روايت آمده كه حاكى است امام على(ع), هفت يا شش سال پيش از اسلامِ آوردن ديگران, مشغولِ نمازگزارى و پرستش خداوند بوده است. ۱
ثانياً اگر توجيه ذهبى را بپذيريم كه ممكن است يك راوى يا راويانْ اشتباه كرده باشند و در واقع, امام على(ع) فرموده باشد: «هفت ساله بودم كه به همراه پيامبر(ص) خدا را عبادت مى كردم», باز مشكلى حل نمى شود و اتفاقاً همين فرض, بر صحّت روايات مزبور دلالت خواهد داشت و هيچ تعارض و تناقضى نخواهد بود تا آن روايات را احاديث موضوع بدانيم; به طورى كه ابن ابى الحديد, در مقدمه شرح نهج البلاغة, به گونه اى محقّقانه, ابتدا به ماجراى بر عهده گرفتن سرپرستى على(ع) توسط پيامبر اكرم در كودكى اشاره مى كند كه در آن هنگام, امام على(ع) شش ساله بوده است و از آن دوران, على(ع) تحت تربيت مستقيم پيامبر(ص) قرار گرفته و در خانه آن حضرت, زندگى مى كرده است. اين شارح دانشمند, سپس مى گويد كه اين مطلب, مطابق با سخن على(ع) است كه فرمود: «من هفت سال پيش از آن كه احدى از اين امّت, خدا را عبادت نمايد, او را عبادت مى كردم», و سخن ديگر امام كه فرمود: «كنت أسمع الصوت و أبصر الضوء سنين سبعاً». ۲ سپس مى افزايد:

1.منتخب كنز العمال, ج۴, ص۶۵۳.

2.شرح نهج البلاغة, ابن أبى الحديد, بيروت: مؤسسه الأعلمى للمطبوعات, ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م, چاپ اوّل, ج۱, ص۱۵.

صفحه از 93