مروري بر كتاب «دانش دراية الحديث»و... - صفحه 195

اين معنا درباره اجماع مشهور و معروف است و بيشتر فقيهان، همچون وحيد بهبهانى، محدث بحرانى، سيدعلى طباطبايى، شيخ انصارى، علامه شفتى، شيخ حرّ عاملى، علامه مامقانى و... همين معنا را پذيرفته اند.
همان طور كه ملاحظه مى گردد، مؤلف به جاى قول اول، قول دوم را مشهور و معروف دانسته است و قائلان برداشت اول را نيز در زمره قايلان برداشت دوم ذكر كرده است.
وى عبارت هاى ناصواب و متناقض ديگرى را نيز نقل كرده است و تنها برداشتى را كه ما با شماره سه به نقل آن پرداختيم، درست بيان كرده است. البته خوانندگان محترم بايد براى قضاوت بهتر تمام عبارت مؤلف را در اين بحث ديده و به منابعى كه ايشان در پانوشت ارجاع داده است، مراجعه نمايند.

ج . اشتباهها و اغلاطى كه از منابع به كتاب راه يافته

پيش از آنكه به ذكر موارد اين گونه اشتباهها بپردازيم، بايد توجه داشت كه اگر مطلبى نادرست از كتابى اقتباس گردد و بدون نقد و ارزيابى در كتاب پژوهشىِ ديگرى نقل گردد، آن اشتباه را مى توان به ناقل نيز نسبت داد؛ ليكن نگارنده به خاطر توجه دادن خوانندگان به ارزشيابى منابع علم درايه ولو به صورت ناقص، ترجيح مى دهد كه اين قبيل اشتباهها را به صورت مجزا ذكر كرده و خاطر نشان سازد كه تنها به ذكر معدودى از آنها پرداخته است.
1 . در فصل پنجم كتاب كه به تعريف اقسام مشترك حديث بين صحيح، حسن، موثق و ضعيف اختصاص يافته است، نوع مدبج، رواية الأكابر عن الأصاغر، رواية الأقران، مشترك، متفق و مفترق، مؤتلف و مختلف و متشابه الاسناد را مى بايد از اين بحث و فصل خارج كرد، بدين معنا كه سه نوع اول را در بحثى كه مربوط به انواع سن راوى و مروى عنه است، قرار داده و بقيه انواع را در بحثى كه مربوط به انواع اسماء روات است، قرار دهيم. توضيح مطلب آنكه مؤلف محترم به تبعيت از مرحوم مامقانى در مقباس الهداية و سيد صدر در نهاية الدراية، انواع مذكور را كه در تمام كتاب هاى اهل سنت در درايه و نيز شيعه تا پيش از مرحوم اَسترآبادى در لب اللباب، در دو بحث مربوط به انواع سن راوى و مروى عنه، و اسماى روات جاى گرفته اند از محلّ اصلى بحث خود خارج كرده و داخلِ در اقسام مشترك حديث نموده است.
اين خلط بحث براى اولين بار در كتاب هاى شيعه و به وسيله مرحوم استرآبادى در

صفحه از 195