مروري بر كتاب «دانش دراية الحديث»و... - صفحه 194

برداشت سوم از عبارت، اين است كه مرادْ توثيق خصوص اصحاب اجماع است و عبارت كشى معنايى بيش از اين را افاده نمى كند. مرحوم وحيد چنين برداشتى را به قايل غير معلومى (با تعبير قيل) نسبت داده است ۱ و صاحب فصول آن را از قايلى كه اين برداشت را به اغلب علما نسبت داده نقل كرده، ليكن وى نيز از قايل مزبور نامى نبرده است. ۲ صاحب لب اللباب نيز اين برداشت را پسنديده و بر آن ادعاى اجماع كرده است. ۳
برخى از متأخران ديگر و نيز از معاصران آقاى خويى و مرحوم امام بر صحت اين برداشت تأكيد ورزيده اند. ۴
مؤلف محترم از سه برداشتى كه ما به نقل آنها پرداختيم، برداشت دوم و سوم را ذكر كرده است و چنين تصور كرده كه برداشت اول، همان برداشت دوم است، به همين خاطر قايلان برداشت اوّل را در زمره قايلان برداشت دوم ذكر كرده است.
از عبارت اصحاب اجماع، دو برداشت ديگر نيز شده است كه اكنون مجال نقل آنها نيست. اكنون كه واقع مطلب دانسته شد، قسمتى از عبارت هاى ناصواب مؤلف را نقل مى نماييم: ايشان در صفحه 267 - بعد از آنكه در صفحه 266 به اجمال برداشت دوم و سوم را ذكر كرده است - مى گويد:
مشهور علما از اين عبارت كشى اين گونه برداشت كرده اند، كه اگر اين اصحاب از روايت كننده اى اگرچه مجهول و مهمل باشد، روايت كنند، آن روايت، صحيح و نقل آنان از چنين شخصى، دليل بر توثيق او خواهد بود و اگر اين راويان، پس از خود، سند روايت را به طور مرسل نقل كرده باشند، نيز معتبر خواهد بود.
چنان كه مشهود است ايشان برداشت دوم را به خاطر آن كه فرق بين برداشت اول و دوم را از عبارت علما در نيافته به مشهور علما نسبت داده است و گمان كرده است كه برداشت اول همان برداشت دوم است.
او بعد از اين عبارت، گفته است:

1.فوايد الوحيد، ص ۲۹.

2.ر.ك: الفصول، ص ۳۰۳.

3.لب اللباب(ميراث حديث شيعه، دفتر دوم)، ص ۴۱۷.

4.ر.ك: معجم رجال الحديث، ج ۱، ص ۵۷؛ الطهارة، امام خمينى، ج ۳، ص ۲۴۲.

صفحه از 195