نگاهي به صحيح بخاري - صفحه 90

(در آغاز زندگى) و پدران او، جملگى مذهب ابوحنيفه را برگزيده بودند.
او از ابوحنيفه به كنايه و با لحنى تحقيرآميز ياد كرده و هرگاه مجبور به آوردن نظر ابوحنيفه بوده، با تعبير «قال بعض الناس» از وى سخن گفته است. در 27 مورد مى توان اين عبارت را نگريست. فقط 14 مورد از آن همه، در كتاب الحيل - كه عرصه نبرد مرام ظاهر گرايانه بخارى و مسلك عقل گرايانه ابوحنيفه است - وجود دارد و شاگردان وى چون شيبانى و ابو يوسف را نام مى برد.
سعى امام بخارى، در حنفى ستيزى به قدرى بوده است كه نخستين حديث صحيح خود را به رد نظر ابوحنيفه اختصاص داده است. او حديث «لزوم نيت در اعمال» را در مقابل فتواى مذهب حنفى، به «عدم لزوم نيت» اختصاص داده است ؛ در حالى كه ارتباطى با عنوان باب حديث ياد شده - كه موسوم به بدء الوحى است - ندارد. گفتنى است كه امام بخارى اين حديث را از محدثى نقل كرده است كه با ابوحنيفه سخت ناسازگارى داشته است.
اين همه، نشان مى دهد كه عنوان الجامع الصحيح براى كتاب امام بخارى مناسب به نظر نمى رسد؛ زيرا كه از آوردن احاديث داراى سلسله سند صحيح و متصل، اما سازگار با مرام ابوحنيفه خوددارى ورزيده است. اين كه آيا اين گونه برخوردهاى فكرى و مذهبى به اعتبار احاديث كتاب بخارى لطمه وارد آورده است يا خير، بحثى است كه در آينده بدان خواهيم پرداخت.
ترديدى نيست كه بايد احاديث مربوط به دو مسلك فقهى را بررسى نموده و احتمال تحريف و تقطيع آن همه را به دست آورد.

2. احاديث نبوى غير مسند، و احاديث غير نبوى در صحيح البخارى

برخى ساده انديشان - كه اعتراف امام بخارى را در چند و چونى احاديث و گردآورى او نشنيده اند - چنين مى پندارند كه همه روايات كتاب صحيح البخارى را مى توان احاديث

صفحه از 97