موارد, خواستِ مردم مورد توجّه حكومت نيست; امّا منافع واقعى آنان, تأمين مى شود و رضايت مردم, دير يا زود, حاصل خواهد شد و حكومت, ضربه نخواهد خورد و به تعبير زيباى على(ع), رضايت خداوند متعال, جايگزين رضايت غير او خواهد شد. امّا حكومتى كه خواست مردم را در نظر مى گيرد و به نيازهاى واقعى آنان توجّه نمى كند, هر چند رضايت عاجل آنان را فراهم سازد, ليكن عدم تأمين نيازهاى واقعى جامعه,سرانجامْ آن حكومت را از پاى در خواهد آورد.

ج. تعارض اصلاحات و مردمدارى

يكى از نكات بسيار مهم و آموزنده در سيره حكومتى علوى, سياست امام در مورد تعارض اصلاحات و مردمدارى است.
امام على(ع), فلسفه پذيرفتن بيعت مردم را ايجاد اصلاحات در جامعه اسلامى اعلام كرده بود; امّا اصلاحات, بدون وجود زمينه اجتماعى امكان پذير نيست. پس از كشته شدن عثمان, زمينه اصلاحات ادارى و اقتصادى به دليل قيام مردم عليه اين گونه مفاسد, فراهم بود. از اين رو, امام(ع) با همه مشكلاتى كه اصلاحات ادارى و اقتصادى در پى داشت, از همان روزهاى نخست حكومت, سياست اصلاحات ادارى و اقتصادى را با قاطعيت تمام به اجرا گذاشت; اما بخشى از اصطلاحات فرهنگى, زمينه اجتماعى نداشت و لذا انجام دادن آنها, فوراً امكان پذير نبود و نياز به زمان داشت تا حكومت علوى تثبيت شود. امام على(ع) در اين باره مى فرمود:

۰.لو استوت قَدمايَ من هذه المَداحض, لغيّرت أشياء. ^۱

۰.اگر دوپايم در اين لغزشگاهْ استوار مانَد, چيزهايى را دگرگون مى كنم.

امام على(ع) به آسانى و به فوريت نمى توانست با فرهنگى كه مردم در طول بيست و پنج سال با آن خو گرفته بودند, مبارزه كند; چرا كه اين پيكار, نارضايتى تودهاى مردم و اختلاف امّت را در پى داشت. امام(ع) در يك سخنرانى كه براى جمعى از خواص خود