انديشه های حديثی علامه محمدتقی شوشتری دركتاب «النجعه» (2) - صفحه 44

گاهى نيز عدم ارتباط بين صدر و ذيل، نشان از وقوع تحريف در كل روايت دارد. ۱

13 . وقوع تكرار در روايت

الكافى در شرايط حج، روايتى را ذكر مى كند كه در آن چنين آمده است:
عن الفضل بن عبدالملك، عنه(ع)، سألته عن رجل لم يكن له مال، يحج به اناس من اصحابه أقضى حجة الاسلام؟ قال: نعم، فاذا ايسر بعد ذلك فعليه ان يحج، قلت: فهل تكون حجته تلك تامة او ناقصة اذا لم يكن حج من ماله؟ قال: نعم يقضى عنه حجة الاسلام، و تكون تامة و ليست بناقصة و ان ايسر فليحج ـ الخبر. ۲
مرحوم علامه معتقد است با توجه به وقوع تكرار در معناى «ان ايسر فليحج»، اين عبارت احتمالاً نسخه بدل عبارت «فاذا ايسر بعد ذلك فعليه ان يحج» بوده و به همين خاطر، در بين سطرها درج شده، ولى كاتب به اشتباه، آن را جزء جمله آخر فرض كرده و در انتهاى روايت نوشته است. ۳

14 . به قرينه نام باب يا موضوع كتاب

الكافى در «باب تربيع قبر» از ابواب جنائز، روايت زير را نقل كرده است:
عن قدامة ابن زائدة قال: سمعت الباقر(ع) يقول: ان النبى(ص) سلّ ابراهيم ابنه سلاً و رفع قبره. ۴
مرحوم علامه درباره اين حديث مى فرمايد:
در نسخه ها«رفع» آمده است، ولى ظاهراً اين كلمه محرف «ربّع» است؛ چون از نظر نوشتارى كاملاً شبيه هم هستند و اگر «ربّع» نبود، تشكيل و نامگذارى اين

1.همان، ج ۷، ص ۱۵۴.

2.الكافى، ج ۴، ص ۲۷۴.

3.النجعة، ج ۵، ص ۸.

4.الكافى، ج ۳، ص ۱۹۹.

صفحه از 48