نكاتی در باره اهمیت آثار شيخ صدوق - صفحه 225

صدوق به نقل از عالمى زيدى در انتقاد از غيبت نقل كرده است. ۱ بطاحنى، ضمن ردّ «خبر لوح» و «حديث خضر» مى نويسد:
ثمّ خبر النصّ على الإثنى عشر ان كان متظاهراً عندهم على ما يدعون، فلم كانوا يختلفون عند موت كثير من هؤلاء المنصوصين عليهم بزعمهم ضرورياً من اختلاف فهم عند موت جعفر(ع) في أولاده و قد ذهب إلى القول بإمامة أكثر أولاده من موسى و محمّد و عبداللّه و اسحاق فرقة من أصحابه و كاختلافهم عند موت موسى حتّى ذهب أكثرهم إلى أنّه حىّ لم يمت و هم الواقفه و قطع بعدهم على موته و قالوا إمامة على بن موسى الرضا فسمّوا قطعية ثمّ اختلفوا عند موت الحسن بن على العسكرى فذهب أكثرهم إلى القول بإمامة أخيه و رجع كثير منهم عن القول بالنصّ و قال بعضهم بالغيبة و سمّوا جعفراً أخاه الكذّاب. ۲
مغالطه اى كه ابوطالب هارونى بر اساس آن به ردّ عقايد اماميه پرداخته، حاصل خلط ميان دو ادّعاست. ابوطالب هارونى، عدم وثاقت احاديث لوح و خضر را كه در

1.على بن حسين در آغاز كتاب الإمامة و التبصرة من الحيرة (ص ۹، ۱۱ ـ ۱۲، ۱۵ ـ ۱۶)، اطّلاعاتى درباره انتقاد از اماميه درباره غيبت آورده و غير مستقيم به انتقادهاى زيديه اشاره كرده است.

2.نصرة مذاهب الزيديه، صاحب بن عبّاد، تحقيق: ناجى حسن، بيروت، ۱۹۸۱م، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۶. ناجى حسن بن خطا اين كتاب را به صاحب بن عبّاد نسبت داده و كتاب در اصل، الدعامة في تثبيت الإمامة نوشته ابوطالب هارونى است. ويلفرد مادلونگ نيز در مقاله اى كه درباره ابوطالب هارونى نگاشته، به عدم انتساب كتاب به صاحب بن عبّاد اشاره كرده و مؤلّف آن را ابوطالب هارونى دانسته است: W. Madelung, Zu einigen Werken des Imams Abu Talib an - Natiq bi l - Haqq , Der Islam, ۶۳, ۱۹۸۵, ss. ۵,۱۰. عبدالسلام بن عبّاس الوجيه نيز در كتاب أعلام المؤلفين الزيدية (عمان، ۱۴۲۰ ق / ۱۹۹۹م، ص ۱۱۲۲)، به نقل از محمّد بن يحيى سالم عزان، محقّق كتاب الفلك الدوار (صعده، ۱۴۱۵ق، ص ۶۴، پى نوشت ۱) به اين خطاى ناجى حسن اشاره كرده و نسخ ديگرى از كتاب الدعامة را معرّفى كرده است. اشكال ديگر هارونى در باب مسئله «بداء» است (ر. ك: نصرة المذاهب الزيدية، ص ۱۶۵. در مورد مشكل بداء، همچنين ر. ك: مكتب در فرآيند تكامل، ص ۸۰، پى نوشت ۲۲).

صفحه از 247