محمّد عليهم السلام كه آخرى خاتم و برتر از همه آنان است و اين مراتب بلند چه‏بسا كه تدريجاً و به مرور حاصل شود؛ چون حضرت ابراهيم عليه السلام نخست پيغمبر خود بود و امام نبود، تا آنكه آمادگى آن را به‏واسطه زيادى نيرو در قلبش و استوارى و پايدارى در كارش يافت و خداوند فرمود: (إِنّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ إماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي قالَ لايُنَالُ عَهْدِي الظّالِمينَ)^۱. ^۲
صدرا در ذيل روايت منقول از امام صادق عليه السلام كه فرمودند: «سرور پيغمبران و رسولان پنج نفرند كه اولواالعزم رسولان‏اند و آسيا (چرخ عظيم نبوّت و رسالت) بر گِرد محور ايشان مى‏چرخد و اينان نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمّدند - كه درود خدا بر محمّد و خاندانش و تمام پيامبران باد» و در تبيين «اولواالعزم پيغمبران» و جايگاه چنين مرتبه‏اى مى‏گويد:
آنان را بدان جهت به اين اسم نامند كه در ايشان عزم تمام بر دعوت خلق به راه راست و مجاهده با دشمنان خدا و ثبات و پايدارى در جنگ‏ها و صبر بر سختيها و رنج‏ها و تحمّل آزار از قوم است، چنان‏كه خداوند به حبيبش صلى اللَّه عليه و آله مى‏فرمايد: (فَاصْبِر كَما صَبَرَ اُولُواالْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لاتَسْتَعْجِلْ لَهُمْ)^۳؛ يعنى همان‏گونه كه آنان بر آزار قومشان و سختيها تحمّل كردند تو هم صبر كن. چون حضرت نوح عليه السلام را قومش چنان مى‏زدند كه بى‏هوش مى‏شد و بر آزار آنان صبر كرد، حضرت ابراهيم عليه السلام بر انداختن در آتش و كشتن فرزند صبر كرد، حضرت موسى عليه السلام را قومش گفتند: (إِنّا لَمُدْرِكونَ قالَ كَلّا إنَّ مَعِيَ رَبّي سَيَهْدينِ)^۴، حضرت عيسى عليه السلام خشتى بر روى خشتى نگذاشت و فرمود: إنّها معبرة فاعبُروها و لاتَعمروها؛ «دنيا گذرگاهى بيش نيست، بگذريد و بر آبادانى آن نكوشيد» و خداوند درباره حضرت آدم عليه السلام فرمود: (وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً)^۵ و درباره حضرت يونس عليه السلام فرمود: (وَ لا تَكُنْ كَصاحِبِ الحوتِ)^۶. گفته‏اند: پيغمبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله از دست قومش آزارهايى ديد و مى‏خواست كه بر آزاركنندگان عذابى فرود آيد و خداوند