فلسفه نبوّت و جايگاه آن در باور ملّاصدرا - صفحه 77

(يا أَيُهَا الرَّسولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ)۱ ولى الهام اين‏گونه نيست. ۲
علم غيب از امتيازات و ويژگيهاى برجسته در پيامبران است. درواقع، پيامبران از طريق تعليم الهى بر بخشى از امور غيبى كه از حوزه ادارك بشر عادى خارج‏اند، آگاهى دارند. البتّه علم غيب در آنان محدود و غيراستقلالى است، در حالى كه خداوند به امور غيبى، مطلق، نامحدود و استقلالى است. از نظر ملّاصدرا، وقتى اشتغال نفوس در برخى از احوال به حواس كم و ضعيف مى‏شود، مى‏توانند بر جهان غيب آگاهى يابند و بعضى از امور آن جهان بر آنها كشف و ظاهر شود، و اين نوعى از نبوّت است ۳ تا آنجا كه از علم به خدا و آيات الهى - كه از لوازم علم غيب است - صدق گفتار و صحّت دعوت پيامبر و جارى نمودن حكمش بر مردم و جايز بودن عدالتش بر آنان را مى‏رساند. ۴
از ديگر ويژگيهاى مهمّ انبياى الهى، عصمت است. عصمت قوّه‏اى است كه انسان را از گناه و خطا بازمى‏دارد. متكلّمان اماميّه، برخلاف ساير فرق اسلامى، به عصمت مطلق پيامبران از گناه، معتقدند و بر اين باورند كه صدور گناه از پيامبر، چه قبل و چه بعد از بعثت و چه پس از آن، چه كبيره و چه صغيره، ممتنع است. ۵ ملّاصدرا نيز در ذيل آيه: (إِنّي جاعِلُكَ لِلنّاسِ اِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي قالَ لايُنَالُ عَهْدِي الظّالِمينَ)۶ چنين مى‏گويد:
اين آيه دلالت دارد بر عصمت انبيا و امام عليهم السلام از ظلم و فسق، به‏ويژه از شركى كه بزرگ‏ترين مراتب ظلم است؛ چنان‏كه خداوند مى‏فرمايد: (إَنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ)۷. ۸

5. درجات و طبقات پيامبران

چنان‏كه گفتيم، لازم است پيامبران الهى، از ميان انسان‏ها (و نه ساير انواع

1.مائده (۵) / ۶۷

2.ملّاصدرا، شرح الاصول الكافى، ج ۵، ص ۱۰۵-۱۰۶

3.ملّاصدرا، شرح الاصول الكافى، ج ۵، ص ۸۴

4.ملّاصدرا، شرح الاصول الكافى، ج ۵، ص ۱۷

5.حلّى، ص ۳۷۵-۳۷۶

6.بقره (۲) / ۱۲۴

7.لقمان (۳۱) / ۱۳

8.ملّاصدرا، ج ۵، ص ۶۲

صفحه از 84