كتاب الهى است. ابنتيميّه پس از سخنان فوق، شمارى از اين آيات را نقل و دلالت آنها را به وجود مجاز در قرآن، انكار كردهاست. براى نمونه، وى به آيه (جداراً يريد أن ينقضّ)۱اشاره و سپس سخن قائلان به مجاز در قرآن را درباره اين آيه چنين نقل كرده است: «اينان گفتهاند: ديوار جاندار نيست و اراده تنها براى موجود جاندار معنا دارد؛ پس استعمال آن براى ميل (كج شدن) ديوار، مجاز است.» ۲ وى سپس به پاسخ اين سخن پرداخته و گفتهاست: «لفظ اراده هم در ميلى كه با شعور همراه باشد به كار مىرود (ميل موجود جاندار) و هم در ميلى كه شعورى در آن نيست (ميل جماد) و اين در لغت مشهور است. گفته مىشود: هذا السقف يريد أن يقع؛ هذه الأرض تريد أن تحرث.» ۳
اراده در لغت، به معناى خواستن است ۴ و خواستن درباره موجود صاحباختيار معنا دارد. ابوعبيده ذيل آيه مورد بحث مىنويسد: «ديوار و ديگر جمادات، ارادهاى ندارند.» ۵ ابنسيده (م 458) نيز درباره اراده در آيه مذكور نوشته است: اراده تنها در جانداران وجود دارد و ديوار اراده حقيقى ندارد. زيرا آمادگى ديوار براى فرو ريختن مانند افعال جانداران نمايان مىشود و بهسبب همين شباهت ظاهرى است كه اراده درباره ديوار به كار رفتهاست. ۶ امّا جملاتى كه ابنتيميّه بهعنوان دليل صدق استعمال اراده براى جمادات نقل كرده، در واقع، تكرار مدّعا بهعنوان دليل و مصادره به مطلوب است.
ابنتيميّه در ادامه گفتار فوق، «اراده» را از اسماء متواطى دانسته و در تبيين سخن خود آورده كه اگر لفظ در دو معنى و بيشتر به كار رود، سه حالت دارد: الف) يا در يكى حقيقت است و در ديگرى مجاز؛ ب) يا حقيقت است در آنچه هر يك از آن دو بدان اختصاص دارد كه در اين صورت، اشتراك لفظى مىشود؛ ج) يا اينكه در قدر مشترك آن دو، حقيقت خواهد بود. حالت اخير، همان اسماء متواطى و تمام اسماء عامّاند. وى سپس افزوده كه فرض نخست، مجاز را در پى خواهد داشت و فرض