نشانه عجز متكلم، بلكه نشانه توانايى و تسلّط او بر الفاظ و معانى است.

5) اشكالات ابن‏تيميّه در موضوع حقيقت و مجاز

يكى از منكران وجود مجاز در قرآن، ابن‏تيميّه حنبلى (م 728) است. به نظر مى‏رسد، سخت‏ترين اشكالات به وجود مجاز در قرآن، از آن اوست و كسانى مانند جمال‏الدين قاسمى (م 1332) نويسنده تفسير محاسن‏التأويل، در اين اعتقاد از او پيروى كرده‏اند.^۱۲اينك اهمّ اشكالات ابن‏تيميّه به تقسيم الفاظ به حقيقت و مجاز و پاسخ آنها:

5-1) تقسيم الفاظ به حقيقت و مجاز بدعت است.

نزد ابن‏تيميّه، تقسيم الفاظ به حقيقت و مجاز بدعت است؛ زيرا اين اصطلاح پس از پايان سه قرن نخستين پيدا شده و اين مصطلحات در كلام هيچ يك از صحابه و تابعان و كسانى مانند مالك و ثورى و اوزاعى و ابوحنيفه و شافعى و حتّى پيشوايان لغت و نحو، همچون خليل و سيبويه و ابوعمروبن علاء و مانند اينان، نيامده است. ^۳
امّا نيامدن مصطلحات حقيقت و مجاز در سخن صحابه و تابعان و كسانى كه ابن‏تيميّه از آنان نام برده، نه دليل بدعت بودن آنهاست و نه دليل نادرستى و ناروايى چنين جعل اصطلاحى. اين مصطلِحين مصطلحات مذكور را نه از كليدواژه‏هاى دينى بر شمرده‏اند و نه آنها را به خدا و پيامبر نسبت داده‏اند و نه آنها را موضوع ايمان و اعتقاد دانسته‏اند و خلاصه مرتكب «إدخال ما ليس من الدين في الدين» نشده‏اند تا بدعت‏گزار خوانده شوند. افزون بر اين، جعل اصطلاح در هر دانشى، براى رساندن مفاهيم مبسوط، كارى است خردپسند و رايج، و رَوايى آن هرگز محتاج سابقه‏اش در لسان صحابه و تابعان نيست. كسانى مانند مالك و ابوحنيفه و