تشبيهات و تمثيلات قرآن و فرهنگ زمانه‏ - صفحه 24

خمر و شراب از چيزهاى رايج و متداول در فرهنگ عرب است كه ابيات و اشعار زيادى به توصيف آن پرداخته است. (خمر لذّة للشاربين)
- عسل را نيز عرب مى‏شناختند و آن را شفاى بيمارى خود مى‏دانستند. (عسل مصفّى)
* درياها (بحار)
- تمثيل به تاريكيهاى درياى موّاج. ۱ عرب در منطقه خود دريا و امواج را مى‏شناختند. در عصر جاهليّت و اسلام، كسانى بودند كه در سواحل زندگى مى‏كردند و زندگى آنها از طريق صيد ماهى تأمين مى‏شد. در اشعار عرب نيز تشبيه به موج دريا يا خود دريا بسيار است.
- تشبيه حور و غلمان به لؤلؤ و مرجان. ۲ عرب لؤلؤ و مرجان را مى‏شناختند و آن دو را استخراج و به عنوان زينت استفاده مى‏كردند؛ به همين سبب، حور و غلمان در اين آيه، در زيبايى، به آنها تشبيه شده‏اند. ۳

ب) گياه در تشبيهات قرآن

گياه و زرع و درخت و...
- تشبيه خلقت انسانها به رويش گياهان (إخراج النبات) ۴ خداوند انسان را به گياهى تشبيه كرده كه از زمين مى‏رويد، تا صورت خلق را توضيح دهد. چون رويش گياه امرى واضح در مقابل بشر است، از آن استفاده كرده است. ۵
- تشبيه رسول و اصحاب او به خوشه گندم كه جوانه بر مى‏آورد. ۶ خوشه گندم در فرهنگ عرب شناخته شده است. اين در حالى است كه زرع در تمام جزيره العرب وجود ندارد و تنها در برخى مناطق يافت مى‏شود. در اينجا زرع را آورده، از آن جهت كه زرع، مادّه نان است و نان، پايه و ستون زندگى است و پيامبر و

1.نور (۲۴): ۴۰

2.واقعه (۵۶): ۲۲-۲۴؛ الرحمن (۵۵): ۵۶-۵۸

3.۵: ص ۱۲۷-۱۰۴

4.نوح (۷۱): ۱۷

5.۵: ص ۱۳۳

6.فتح (۴۸): ۲۹

صفحه از 33