وجوه و مصاديق واژه‏هاى «ماء» و «سماء» در قرآن‏ - صفحه 66

آگاهى و شناخت به رشد و تعالى مورد نظر دست مى‏يابد. در قرآن كريم از اين آگاهى به رزق (آسمانى) تعبير شده است كه از منبع آگاهى و شعور حاكم برجهان هستى بر دلها مى‏بارد و نهال معرفت مى‏روياند. همانگونه كه مى فرمايد: «هُوَ الَّذى يُريكُمْ آياتِهِ وَ يُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ رِزْقاً وَ ما يَتَذَكَّرُ إِلاَّ مَنْ يُنيبُ»۱«او كسى است كه نشانه‏هايش را به شما مى‏نمايد، و از آسمان براى شما روزى فرو مى‏فرستد و جز كسى كه (به سوى خدا) باز مى‏گردد متذكّر نمى‏شود.» براساس روايت ابن‏عباس مصداق اتمّ اين رزق آسمانى، خود قرآن كريم است.
در آياتى ديگر صراحتاً آسمان را منبع آگاهى و معرفت معرفى مى‏كند. منبعى سرپوشيده كه براى آنان كه حقانيت نشانه‏هاى الاهى را نپذيرفته و بزرگى دروغين خويش را باور كرده‏اند، گشوده نگردد. «إِنَّ الَّذينَ كَذَّبُوا بِ‏آياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ...»۲«در حقيقت، كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند و از [ پذيرفتن‏] آنها تكبّر ورزيدند، درهاى آسمان را برايشان نمى‏گشايند.» و در جاى ديگر تأكيد مى‏كند كه گشوده شدن درهاى آسمان و دريافت بركات الاهى (ازياد آگاهى) در ازاء خداباورى و تقوادارى ميسر خواهد بود. «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ»۳.
حضرت على عليه السلام نيز در خطبه 213 نهج البلاغه ضمن بيان حالات و مقامات اهل معنى مى‏فرمايد: «قَدْ حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلائِكَةُ وَ تَنَزَّلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكينَهُ وَ فُتِحَتْ لَهُمْ ابْوابُ السَّماءِ وَ...» «فرشتگان آنان را در ميان گرفته‏اند، آرامش بر ايشان فرود آمده است، درهاى آسمان بر روى آنان گشوده شده است...»
استاد مطهرى در كتاب ختم نبوت، ذيل عنوان دروازه‏هاى آسمان آورده است:
«اوّلين پرسشى كه انديشه ختم نبوّت به وجود مى‏آورد، درباره رابطه انسان با جهان غيب است. چطور مى‏شود كه انسان اوّليّه با همه بدويّت و بساطت، از طريق وحى و الهام با جهان غيب ارتباط پيدا كرده و دروازه‏هاى آسمان به روى او باز بوده است، امّا بشر پيشرفته كمال يافته بعدى از اين موهبت

1.اعراف (۷) / ۴۰

2.غافر (۴۰) / ۱۳

3.اعراف (۷) / ۹۶

صفحه از 68