شراب و عسل سخن گفتهاند، و براى دوزخ، سخن از آب سوزان مى‌رود. محمّد ۱
اساساً شيوه قرآن كريم اين است كه براى القاى مفهومى عقلى و يا فراحسى از مثالهايى بهره مىگيرد كه كاملاً قابل درك و حتّى مشهود عموم باشد.
برخى از مفسرين در ذيل آيه 17 سوره رعد «أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها» آوردهاند: مثل قرآن، مثل آب است، و مثل دلهاى مختلف مردم از حيث سعه گنجايش و ضيق آنها و يا بسته بودن آنها، مثل رودهاست از حيث فراخى و تنگى و يا بسته بودن آنها بالكل. ۲
علامه طباطبايى در ذيل تفسير اين آيه متذكر اصل فوق الذكر شده و مىنويسد:
اشاره به حوادث خارجى و تكونات عينى از آنروست كه اين گونه پديدهها و رخدادها در عالم مشهود مثلهايى است كه صاحبان عقل سليم (ذوى النهى) و اهل بصيرت را به حقائق امور در عالم غيب رهنمون مىشود. زيرا هر آنچه در عالم شهادت وجود دارد، دال بر حقيقتى در عالم غيب است. و اين امر مكرر در قرآن ذكر شده است.
معناى لغوى «سماء»
واژه «سماء» نيز از نظربرخى لغتشناسان ريشهاى آرامى (سريانى و عبرى) دارد كه در قالب سماء تعريب شده است. ۳ اصل واژه از سموّ به معناى بلندى، علوّ و ارتفاع است. از اينرو، به هر چيز كه فوق و بالاى چيز ديگر و محيط برآن است سماء اطلاق مىشود. ۴ در ميان غالب اديان پيشين، آسمان نماد رفعت مقام، قدرتمندى و قداست است. ۵
1.(۴۷) / ۱۵
2.حجّة التفاسير، بلاغى، ج ۳، ص ۲۶۱
3.التحقيق، ج ۵، ص ۲۲۰
4.العين، خليلبن احمد، ج ۷، ص ۳۱۹؛ لسان العرب، ابنمنظور، ج ۱۴، ص ۳۹۷؛ مفردات، راغب اصفهانى، ص ۴۲۷؛ التحقيق فى كلمات القرآن، مصطفوى، ج ۵، ص ۲۱۸
5.رسالهاى در تاريخ اديان، الياده، ميرجا، ترجمه جلال ستارى، ص ۵۸
