نگاهى به تاريخ قرآن‏ - صفحه 18

جمع‏آورى شد نيز مفقود شده بود يا پس از آن گم شد؟
2. در تاريخ اسلام از خزيمةبن ثابت به‏عنوان جامع و حافظ قرآن ياد نشده است؛ كدام ويژگى در وى باعث شده بود آيه مفقوده نزد وى باشد؟
3. آيا كسانى كه در زمان رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله به‏عنوان جامع قرآن معروف بودند يا كسانى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله دستور داده بود مسلمانان قرآن را از آنها اخذ كنند و يا قاريانى كه در جنگ‏هاى رده و يا فتوحات شركت داشتند، هيچ‏كدام از آن آيه قرآن اطلاع نداشتند؟ آيا صحيح است كه آيه‏اى از قرآن طى پانزده سال پس از رحلت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله گم شده و پس از اين مدت طولانى پيدا شود؟

4. اگر قرآنى كه در عهد ابوبكر توسط زيدبن ثابت جمع‏آورى شده بود، كامل بود و با توجه به اين كه هنگام جمع‏آورى قرآن در زمان عثمان از همين قرآن استفاده كردند، چگونه باز آيه‏اى از سوره احزاب گم شد تا اين كه سرانجام آن را نزد خزيمةبن ثابت يافتند؟ ۱
طبرى تنها نام دو تن از اعضاى انجمن عثمان يعنى، زيد و اَبان‏بن سعيدبن عاص را ذكر مى‏كند ۲. امّا بنا بر نظر ناقدان اسناد، ابان پيش از خلافت عثمان در زمان خلافت عمر از دنيا رفته بود. حذيفه، در دسته ديگرى از احاديث، از اختلافات متنى، نه‏تنها بين عراق و شام، بلكه بين گروه‏هاى رقيب عراقى سخن به ميان مى‏آورد؛ چنانكه در روايات آمده است:
«در مسجد نشسته بوديم و عبداللَّه [ بن مسعود] مشغول تلاوت قرآن بود. در اين هنگام حذيفه در آمد و گفت: «قرائت ابن‏أُمّ عبد! (يعنى عبداللَّه) قرائت ابوموسى! سوگند به خداوند اگر به اميرمؤمنان دست يابم، هرآينه او را به ايجاد قرائتى واحد براى قرآن، سفارش خواهم كرد!» عبداللَّه [ بن مسعود] از اين سخن سخت برآشفت و با تندى با حذيفه سخن گفت و حذيفه خاموش گشت ۳.

1.عسكرى، القرآن‏الكريم، ج ۲، ص ۸۹ - مترجم.

2.طبرى، جامع‏البيان، ج ۱، ص ۶۰

3.ابن ابى‏داود، كتاب‏المصاحف، ص‏۱۳

صفحه از 53