تعداد ائمه را هفت تن ذكر مى‏كند، فراتر از اختلاف در تعداد ائمّه است. اين روايت سه مشكل ايجاد مى‏كند: اوّل آنكه مطابق اين روايت، خط امامت با على آغاز نمى‏شود. دوم آنكه حسن عليه السلام پسر بزرگ على، اگرچه به عنوان امامى ياد شده كه بايد از وى اطاعت كرد امّا خوشه گندم به حساب نيامده، خوشه‏هايى كه نخستين آنها حسين است. چگونه بايد فرق يك امام مفترض الطاعة و يك سنبل را فهميد؟ اشكال سوم آنكه: چگونه مى‏توان وجود روايتى را در آثار شيعه دوازده امامى تفسير كرد كه در آن فقط از هفت امام ياد شده و تأكيد مى‏كند كه آخرين‏شان قائم است؟» ^۱

پاسخها

نخستين امام

همه فرقه‏هاى شيعه اعمّ از كيسانيه، زيديه، اسماعيليه، فطحيه، ناووسيه و اثناعشريه متفق‏اند كه على عليه السلام ابوالائمّه و امام اوّل شيعيان است. لذا اين سخن كه «روايت خوشه‏هاى گندم، نافى آغاز امامت با امام على عليه السلام است» سخنى ناصواب و گزافه است. روايت مذكور به هيچ عنوان بر مدّعاى وى دلالت ندارد. اساساً موضوع روايت، بحث امامت نيست و تنها برخى ائمّه را خوشه مى‏داند كه مى‏تواند بيانگر ويژگى آنها باشد.
بايد بر اين نكته افزود روايات متعددى كه در همين تفسير عياشى ذكر شده و مى‏رساند كه امامت با امام على عليه السلام آغاز مى‏شود. از جمله روايتهايى كه ذيل آيات ولايت، اولوالامر و... آمده است. به عنوان نمونه ذيل آيه (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا) ²آمده است:
عن جعفربن محمّد الخزاعى عن ابيه قال: سمعت اباعبداللَّه عليه السلام يقول: لما نزل رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله عرفات يوم الجمعة أتاه جبرئيل فقال له: يا محمّد! إن اللَّه يقرؤك السلام و يقول لك: قل لأمتك: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ - بولايه