به هرحال، تز نادرست «حسبنا كتاب اللَّه»، كه با نصّ قرآن تضاد دارد، به‏سان زهرى كشنده يا ويروسى بيماركننده، به‏جان معارف نبوى فروريخت و آسيبى جبران‏ناپذير، بر پيكر احاديث مصطفوى وارد ساخت؛ به ويژه كه عمر و همفكرانش پس از رحلت پيغمبر، توانستند از موضع قدرت، با نقل و نگارش روايات حضرتش مخالفت ورزند و به بهانه‏هاى واهى، حتّى احاديث نوشته‏شده را نيز بسوزانند يا نابود كنند. (41: ج 10، ص 285 و 292) نتيجه اين موضعگيرى، در برابر حديث و حديث‏نگارى ، اين شد كه تا حدود يك قرن، يعنى تا زمان عمربن عبدالعزيز، نگارش و تدوين روايات در ميان اهل سنّت، به تأخير افتاد و همين تأخير، مايه آشفته‏شدن يا ازدست‏رفتن بخش عظيمى از ميراثِ گفتارىِ پيامبر شد كه اسباب نزول نيز، جزئى از آن يادگار گرانقدر است.
11- 2) بسته‏شدن باب مدينه علم: همان‏گونه كه پيشتر گفته شد اسباب نزول را بهتر از هركس، خود پيامبر مى‏دانست كه جانِ پاك و قلبِ بيدارش، فرودگاه حقايق قرآن بود. پس از ايشان، تنها كسى كه همواره، سايه‏به‏سايه پيغمبر، در معرض فروغ قرآن قرارداشت، شاگرد يگانه و برادر بى‏همتاى او، علىّ‏بن ابى‏طالب - عليه الصلاة والسلام - است كه رسول اكرم صلّى اللَّه عليه و آله وى را به نقل فريقين‏^۱ باب مدينه علم خويش شناسانده‏است.^۲اميرالمؤمنين، خود بارها، به تعابير گوناگون، از دانش بسيار و بينش بيكران خود، در علوم متنوّع قرآنى و از جمله در موضوع اسباب نزول، ياد كرده‏است. به دو مورد از اين اشارات - كه شيعه و سنّى روايت كرده‏اند - بنگريد:
يك. أبوالطفيل، قال: شهدت عليّاً يخطب و هو يقول: ... سلوني عن كتاب اللَّه، فواللَّه ما من آيةٍ إلّا و أنا أعلم أبليلٍ نزلت؟ أم بنهارٍ؟ أم في سهلٍ؟ أم في جبلٍ؟ (24: ج 4، ص 233؛ 42: ج 92، ص 78)