9. راههاى بهدست آوردن اسباب نزول
عموم صاحبنظران در علوم قرآن، بر اين باورند كه از طريق حدس و گمان، يا اجتهاد و استحسان، نمىتوان سبب نزول آيات را بهدست آورد؛ بلكه تنها راه ممكن، «سماع» يعنى شنيدن از شاهدان عينى صحنه نزول است كه عبارتاند از: پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و اصحاب صالح حضرتش كه بههنگام نزول آيات، در محضر ايشان بودهاند. تنها منبع اين سماع، احاديثى است كه صحابه از پيغمبر يا ديگر اصحاب شنيده يا تابعين از صحابه نقل كردهاند. اين دسته روايات را در جوامع حديثى يا متون تفسيرى و گاهى در كتب تاريخى مىتوان يافت. بديهى است تمامى ضوابط و قواعدى كه براى تشخيص احاديث صحيح و مقبول از روايات ضعيف و موضوع، در علم الحديث رعايت مىشود، براى شناخت اسباب نزول قابل اعتماد، بايد بهكاررود.
10. حوادث و مسائل
همان گونه كه پيشتر گفته شد، سببهاى نزول بهدو بخش عمده تقسيم مىشود: حوادث و مسائل، كه ابعاد هريك بهشرح زير تفكيكپذيرند:
10- 1) ابعاد قابل شناسايى حوادث:
يك. زمان، شامل: سال، ماه، روز، نام روز، وقت (پگاه، ...، شامگاه)، ايّام مخصوصه (اعياد...)، وقايع همزمان
دو. مكان، شامل: شهر يا قريه، ناحيه يا منطقه، محلّ (مسجد،بازار، ...، ميدان جنگ، منزل)
سه. وضع و حالت، شامل: آشكار يا پنهان، فردى يا دستهجمعى، در سفر يا حضر
چهار. اشخاص يا اقوام، شامل: اسم (نام، نام پدر، ...، كنيه، لقب)، نسبت،
