حديث «سبعة احرف» در محك عقل و نقل‏ - صفحه 36

مطرح شده است؛ چنان‏كه در روايتى كه از ابن مسعود آمده است، مى‏خوانيم كه در تعداد آيات سوره اختلاف و گفتگو شد. اختلاف كنندگان به حضور رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله شرفياب شدند و حقيقت را از وى پرسيدند. على عليه السلام با اشاره و فرمان رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: همان‏طور كه قرائت را فرا گرفته‏ايد، بخوانيد. (6: ص 178)
مسلّماً، بخشى از اختلاف اقوال در معناى روايات سبعة احرف، به خاطر اختلاف مضامين آنها در سبعة احرف است والّا اگر روايت سبعة احرف از متن واحدى برخوردار بود، اين همه اختلاف آراء در معناى آن حاصل نمى‏شد.
2. روايات نافى احرف سبعة: رواياتى مبتنى برنزول قرآن بر سه حرف، چهار حرف، پنج حرف و ده حرف، وجود دارد كه با روايت سبعة احرف و نزول قرآن بر هفت حرف، متضاد است و معناى آن را نفى مى‏كند. در نتيجه، اين سؤال مطرح مى‏شود كه اگر روايت سبعة احرف، قطعاً از سوى پيامبر صادر شده‏اند، به چه دليل ايشان در سخنى ديگر، نزول قرآن را بر سه حرف يا چهار حرف و... بيان مى‏دارند.
از طرف ديگر، علماى اهل سنّت - كه بر حديث مزبور (احرف سبعة) ادّعاى تواتر دارند - براى حديث نزول قرآن بر سه حرف نيز اعتبار خاصى قائل بوده و بر آن اعتماد كرده‏اند. اين حديث به قرار زير است:
عن سمرةبن جندب، عن النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله قال: أنزل القرآن على ثلاثة أحرف، فلاتختلفوا فيه؛ فإنّه مبارك كلّه، فاقرأوه كالذي أقرأتموه. (۲۰: ج ۲، ص ۵۲؛ ۲۱: ج ۷۷، ص ۱۵۲)
سمرةبن جندب مى‏گويد: پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: قرآن بر سه حرف، نازل شده است؛ در آن اختلاف نكنيد. قرآن تمامش (سه حرف) مبارك است آن را آن‏گونه بخوانيد كه بر شما قرائت شده است.
حاكم مى‏گويد: اين حديث صحيح است و بخارى به روايت حسن از سمره، استناد و مسلم به احاديث حمّادبن سلمه، اعتماد كرده است. (18: ج 2، ص 233؛ 2:

صفحه از 44