یا بَنِی عَبْدِالْمُطَّلِبِ! لَا أُلْفِینَّكُمْ تَخُوضُونَ دِمَاءَ الْمُسْلِمِینَ خَوْضًا، تَقُولُونَ: قُتِلَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ، [قُتِلَ أَمِیرُالْمُؤْمِنینَ] ! أَلَا لَا تَقْتُلَنَّ بِی إِلَّا قَاتِلِی. انْظُرُوا إِذَا أَنَا مُتُّ مِنْ ضَرْبَتِهِ هذِهِ، فَاضْرِبُوهُ ضَرْبَةً بِضَربَةٍ، وَ لَا تُمَثِّلُوا بِالرَّجُلِ، فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُول‏اللهِ _ صَلَّى‏اللهُ عَلَیه وَ آلِهِ _ یقُولُ: «إِیاكُمْ وَالْمُثْلَةَ وَ لَوْ بِالْكَلْبِ الْعَقُور»^۱؛
اى فرزندان عبدالمطّلب! نبینم در خون مسلمانان فرو رفته‏اید _ و دست‏ها را بدان آلوده‏اید _ و بانگ برآورده‏اید كه امیر مؤمنان را كشته‏اند! [امیر مؤمنان را كشته‏اند!]. بدانید كه نباید به قصاص خون من جز قاتلم كشته شود. بنگرید! اگر از این ضربتِ او مُردم، او را تنها یک ضربت بزنید و دست و پا و دیگر اندام او را مبُرید كه من از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم كه مى‏فرمود: «بپرهیزید از مثله كردن، هر چند سگ گزنده باشد».
امام على علیه السلام تا این اندازه در اجراى عدالت اخلاق را پاس مى‏داشت كه آن دو را با هم مى‏انگاشت، و هرگز تنگناها او را به دامِ تكفیک این دو نینداخت.

نتیجه‌گیری

1. مفهوم اخلاق و عدالت نزد امام علی علیه السلام مفهومی‌گسترده و فراگیر است که بدون روشن شدن آن‌ها، حدّ و مرزهای اخلاق و عدالت تبیین نمی‌گردد و مسیر دنبال کردن آن‌ها مشخص نمی‌شود.
2. عدالتی که در اندیشه و سیره امیر مؤمنان علی علیه السلام مطرح است، عدالتی است اخلاقی؛ و اخلاقی که امام علی علیه السلام ارائه کرده است، اخلاقی است عادلانه.
3. برنامه عدالت جز از مجرای اخلاق تحقق نمی‌یابد.
4. حکومت از منظر امام علی علیه السلام و در سیره وی جهتی اصلی دارد و آن عدالت است، عدالتی تنیده در اخلاق.
5. پیشبرد برنامه عدالت جز با پایبندی به اخلاق میسّر نمی‌شود.
6. پاس‌داشت اخلاق در تنگناهای تحقق عدالت ضرورت تفکیک ناپذیر آن است.