95
فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام

مؤلّف را متدين خوانده ، اما تاريخش را چندان معتبر ندانسته و برخى از اشتباهات تاريخى او را گوشزد كرده است .۱

8 . عنوان الكلام‏

ملا محمد باقر فشاركى (م 1314) از فقيهان قرن سيزدهم و چهاردهم اصفهان است . رشته اصلى او فقه اما صاحب منبر وعظ و خطابه نيز بوده است . او بدون آن كه قصد بيان تاريخ عاشورا را داشته باشد در پايان سخنرانى‏هايش چند جمله‏اى ذكر مصيبت مى‏كرد . او سپس بخشى از اين سخنرانى‏ها را كه در شرح دعاهاى هر روز ماه مبارك رمضان بود به نگارش درآورد و سپس دو عشريه كه نوشته‏هاى ويژه مصائب امام حسين عليه السلام و در قالب مجالس دهگانه بود به آن افزود . فشاركى در مقام تاريخ‏نويسى نيست و قصدش ذكر مصيبت و گرياندن مردم است ، از اين رو در بسيارى از موارد سندى براى گفته‏هاى خود ارائه نمى‏دهد و حتى گاه با وجود تصريح به نبودن برخى مطالب در كتب معتبر و مشهور۲ ، تنها به گمان و احتمال ، آن را نقل مى‏كند .

1.فلسفه تاريخ : ص ۱۴ ، حماسه حسينى : ج ۲ ص ۱۰۷ . استاد مطهرى اين نكته را بر مؤلف ناسخ التواريخ خرده مى‏گيرد كه نوشته : اسب امام حسين عليه السلام چهل تن را با لگد و دندان كشت و سپس به خيمه امام حسين عليه السلام بازگشت و چندان سر خود را به زمين كوبيد كه جان از تنش بيرون شد .

2.ر . ك : عنوان الكلام : ص ۲۹۴ .


فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
94

پذيرش كردن گزارش‏هايى است كه به سادگى قابل قبول نيستند .۱

7 . ناسخ التواريخ‏

ميرزا محمدتقى سپهر ، مشهور به لسان الملك (م 1297 ق) از شاعران و منشيان دربار قاجار است . او در كنار كار ديوانى ، مأمور شد تا كتابى را درباره تاريخ جهان از آدم عليه السلام تا آن زمان ، بنگارد .۲ كتابى كه همه آنچه را گفته‏اند و امكان وقوع دارد ومحال نيست ، در خود جاى دهد هر چند دور از ذهن باشد . او اين تفصيل را در بخش مربوط به امام حسين عليه السلام حفظ كرده و از اين رو «هر قصّه را كه در كتب معارف مورّخين و محدّثين»۳ ديده ، آورده است . او هر چند، گاه به گاه به نقد پاره‏اى منقولات دست مى‏يازد ، اما خود نيز اشتباهات تاريخى دارد و مطالب ضعيف به كتابش راه يافته است و از اين رو با وجود استفاده اهل منبر و مرثيه از آن ، نمى‏توان متفردات آن را معتبر دانست . شهيد قاضى طباطبايى اشتباهات آن را فراوان دانسته و محتويات بدون مدرك آن را قابل اعتماد ندانسته است .۴ شهيد مطهرى نيز هر چند

1.گزارش‏هاى غير قابل باور مانند كشته شدن بيست و پنج هزار نفر به دست حضرت عباس و ۳۳۰ هزار نفر به دست امام حسين عليه السلام و يا قصه‏پردازى درباره چگونگى بيرون آمدن امام حسين عليه السلام از مدينه كه به زىّ پادشاهان شبيه كرده است و يا ارائه رقم ۰۰۰/۶۰۰/۱ نفرى براى سپاه عمر سعد ، (ص ۳۴۵) .

2.لغت‏نامه دهخدا : مدخل سپهر كاشانى .

3.ناسخ التواريخ : ج ۱ ص ۳۷۸ .

4.تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيد الشهدا عليه السلام : ص ۹۷ و ص ۱۲ .

  • نام منبع :
    فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93760
صفحه از 133
پرینت  ارسال به