پژوهشگر مهدویت ضمن تاکید بر نقش مردم در زمینه‌سازی ظهور امام عصر(عج) تصریح کرد: حکومت امام عصر(عج) عدالت‌گستر است ولی آیا جامعه ما تاب آن عدالت‌گستری را دارد؟
یکی از مهمترین مسائل برای دوستداران امام زمان(عج) در ارتباط با ایشان، آگاهی نسبت به وظایف فردی و اجتماعی خودشان است تا بتوانند رسالت خود را در برابر آن موعود منتظر به درستی انجام دهند.
به همین جهت درباره اهمیت ایجاد جامعه منتظر با حجت‌الاسلام و المسلمین سیداحمد موسوی؛ کارشناس مهدویت و مدیر گروه قرآن پژوهشکده مهدویت و موعودگرایی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید؛
در مسئله مهدویت بسیاری از مردم به مسائل حاشیه‌ای مثل نشانه‌های ظهور علاقه نشان می‌دهند و عموم جامعه نسبت به وظیفه خود در قبال امام بی‌توجه هستند. لطفا در این رابطه و نقش اساسی مردم در تحقق امر ظهور توضیح بفرمایید؟
دوازده قرن از ولادت امام زمان(عج) گذشته است. در روایت داریم که حضرت سنتی از حضرت نوح دارد. قرآن می‌فرماید حضرت نوح دارای عمر طولانی بود. مدت تبلیغ ایشان در میان قومشان ۹۵۰ سال معرفی شده است، این غیر از مجموعه عمر حضرت نوح است. الآن هم دوازده قرن است خدا امام زمان(عج) را قرار داده است یعنی از ناحیه خدا آنچه باید برای هدایت بشر انجام می‌شده، انجام شده است. خدا باید امام و هادی و راهنما بفرستد و خدا این امام و هادی و راهنما را فرستاده است. قرآن هم می‌فرماید که ما برای هر قومی و هر جامعه‌ای در هر زمانی هدایتگری می‌فرستیم.
از سوی دیگر امام باید آماده باشند چون ایشان راهنمایی است که بناست استعدادهای بشر را شکوفا کند و بشر را به اوج خودش برساند چه ابعاد زندگی مادی و چه ابعاد روحانی. امام زمان(عج) هم امامی هستند حی، موجود و آماده که همه فضائل انبیا در وجود مقدس ایشان جمع شده است. می‌ماند مردمی که باید با این امام همراهی کنند تا او بتواند جامعه صالحان را روی زمین ایجاد کند.
پس در موضوع هدایتگری چه بحث از سلسله انبیا باشد و چه بحث از سلسله امامت و چه بحث مهدویت باشد، یک وظیفه به خدای متعال برمی‌گردد که خدا هدایتگری را انجام داده است. یک شأن به امام برمی‌گردد که او باید آماده باشد و امام زمان(عج) آماده هستند. یک شأن و وظیفه به ما مردم برمی‌گردد که اگر توان یاری کردن حجت خدا را نداشته باشیم حجت هست اما حکومت و جامعه صالحان نیست.
علت حکومت مدنی رسول مکی
من مطالبی از قرآن و تاریخ اسلام را مطرح می‌کنم که از آن عبرت بگیریم و جامعه‌ای شویم که قدرت همراهی با منجی موعود را داشته باشد. پیامبر اکرم(ص) بعثتش در شهر مکه انجام شد. ۱۳ سال از بعثت گذشت اما در مکه حکومت پیامبر(ص) اتفاق نیفتاد. نه تنها حکومت نبود بلکه جان پیامبر(ص) در مکه به خطر می‌افتد لذا حضرت ناچار به هجرت می‌شوند و ایشان از شهر مکه خارج می‌شوند. مردم یثرب با پیامبر(ص) عهد و پیمان می‌بندند که حضرت را یاری کنند و در نتیجه ایشان در شهر یثرب تشکیل حکومت می‌دهند. لذا پیامبر مکی، حکومتش مدنی آغاز می‌شود گرچه بعدها حکومت حضرت رشد می‌کند و تمام جزیره العرب را می‌گیرد و به تصریح قرآن کریم در سه آیه روزی این اسلام و این دین همه جای جهان را خواهد گرفت: «هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفى بِاللهِ شَهيداً؛ او كسى است كه رسولش را با هدايت و دين حق فرستاده تا آن را بر همه اديان پيروز كند و كافى است كه خدا گواه اين موضوع باشد».
یثرب با آمدن پیامبر(ص) شهر جدیدی می‌شود و تمدن اسلامی وارد این شهر می‌شود، ارزش‌ها متفاوت می‌شود و نظام انسانی و الهی حاکم می‌شود. اوس و خزرج که تا دیروز به جان هم می‌افتادند و به همدیگر رحم نمی‌کردند با آمدن پیامبر(ص) در حکومتی که او ایجاد کرده است با هم همکاری می‌کنند و روحیه برادری میانشان حاکم می‌شود و تلاششان در جهت این قرار می‌گیرد که به هم خدمت کنند.
به نظر می‌رسد جامعه ما در موضوع انتظار گاهی به شدت درگیر ظواهر می‌شود؛ برپایی مناسک مهدوی مانند جلسات دعای ندبه و زیارت آل‌یس و جشن نیمه شعبان و ابراز عشق و علاقه به امام زمان(عج) و دعا برای ظهور آن حضرت، و به همین مراسم اکتفا می‌کند.
اشاره کردم که خداوند عالم را بدون امام قرار نداده است و امام زمان(عج) امامی است که همه فضائل اولیا و انبیا را در خودش جمع کرده و امام آماده است. اگر ما به جشن گرفتن به عید نیمه شعبان بسنده کنیم کمترین کار را کرده‌ایم در حالی که ما باید در انجام وظایفمان به اوج برسیم تا مورد تایید خدای متعال واقع شویم. ظهور در جامعه آماده اتفاق می‌افتد. الآن مردم ما بسیار مردم خوبی هستند و دیندار و اهل‌بیت‌دوست هستند ولی این کف کار است و ما باید به عنوان منتظران او آگاه باشیم که برای ظهور حضرت باید چه جامعه‌ای فراهم شده باشد.
حکومت امام عصر(عج) عدالت‌گستر است ولی آیا جامعه ما تاب آن عدالت‌گستری را دارد؟ وقتی بچه‌ها می‌خواهند وارد مدرسه شوند باید به سنی برسند که تحمل حضور در مدرسه را داشته باشند تا در آنجا تربیت شوند و رشد کنند. هر جامعه‌ای این ظرفیت را برای رسیدن به جامعه موعود و تمدن حضرت امام زمان(عج) ندارد. جامعه باید به کمالاتی رسیده باشد تا توان همراهی با امام را داشته باشد لذا ما ۱۱ امام قبل از امام زمان(عج) داریم ولی مردم با آنها همراهی نکردند. امیرالمومنین(ع) در آخرین سخنرانی خود که در خطبه ۱۸۱ نهج البلاغه آمده است گریه می‌کنند و با دست بر صورت خود می‌کوبند و می‌فرمایند: «أَيْنَ عَمَّارٌ وَ أَيْنَ اِبْنُ اَلتَّيِّهَانِ وَ أَيْنَ ذُو اَلشَّهَادَتَيْنِ». حکومتی که علی(ع) بناست بر پا کند انسان‌هایی در ظرفیت عمار و مالک می‌خواهد و الا چیزی از بر مسند نشستن حضرت نگذشته بود که یک عده پیمان شکستند و مسئله جمل بر پا شد، طولی نگذشت که حضرت خواست بساط تبعیض معاویه را جمع کنند ولی بی‌بصیرت‌ها اجازه ندادند، از سوی دیگر نهروانی‌ها از جبهه خود حضرت، علیه ایشان قیام می‌کنند.
ایجاد جامعه‌ای برای خدمت کردن
در روایت امام صادق(ع) هست که قبل از اینکه حضرت بیاید «لابد للناس من أن یمحصوا، و یمیزوا، و یغربلوا و یخرج فی الغربال خلق کثیر» یعنی مردم باید غربال شوند، باید امتحان شوند، باید خلوص پیدا کنند. وقتی خالص‌سازی اتفاق افتاد مردم عدالت‌خواهی باقی می‌مانند که محکم پای امام بایستند. در دعای عهد می‌خوانیم خدایا من هر روز صبح عهد جدیدی با حضرت می‌بندم، عهد و عقد و بیعتی که هرگز زیر آن نمی‌زنم. این آن سقفی است که الحمدلله ما در مردم خودمان می‌بینیم. مردم ما عهدی با آرمان‌ها بستند و به چنان استقامتی رسیدند که نه تهدیدات بیرونی و نه حتی ریزش‌های درونی در آنها اثر نمی‌گذارد و پای آرمان‌ها ایستادند و در صحنه‌های مختلف حاضرند، با اینکه هم مشکلات داخلی را می‌بینند و هم موانعی بیرونی را، ولی در راه حق ایستادگی دارند.
ما از کف وظایف که شامل ارتباط قلبی است شروع می‌کنیم و تا سقف می‌رسیم که ایجاد جامعه‌ای برای خدمت کردن است. در جامعه‌ای که روحیه خدمت دارد کارها زمین نمی‌ماند، شبیه همان چیزی که در اربعین می‌بینیم. در اربعین با محوریت امام حسین(ع) همه مشتاق خدمت هستند و همه بهترین خدمت را دریافت می‌کنند. در نقطه مقابل دشمنان تلاش می‌کنند ما وارد هیچ مرحله‌ای از انجام این وظایف نشویم. در گام اول می‌خواهند مردم اصلا به یاد حضرت نباشند. جایی که ارتباطات قلبی آمد و مردم به یاد حضرت هستند، در گام دوم تلاش می‌کنند میانشان وحدت اتفاق نیفتد و یاد امام زمان(عج) در حد نماز استغاثه باشد.
بنابراین اگر جامعه آمادگی نداشته باشد می‌بینیم امیرالمومنین(ع) در جامعه هست ولی خون دل می‌خورد و نهایتا به شهادت می‌رسد و قبر حضرت مخفی می‌شود. ده امام بعد از امیرالمومنین(ع) می‌آیند ولی همه به شهادت می‌رسند و دو امامی که به سمت حکومت رفتند خونشان ریخته می‌شود، لذا ما خطاب به امام حسین(ع) می‌گوییم؛ «ثارالله و بن ثاره». امام زمان(عج) از نسل ثارالله است ولی ثارالله دیگری نخواهد شد چون مردم پای امام و نظام امامت ایستادند. ما یک امام داریم و یک نظام امامت داریم. امام را خدا می‌فرستد ولی مردم باید با نظام امامت همراهی داشته باشند. در این شرایط دشمنان یا شخص امام را هدف قرار می‌دهند یا جایی که دستشان به امام نرسد مانع برپایی نظام امامت می‌شوند. در این فضا ما چه وظایفی داریم؟ باید اول با امام ارتباط قلبی داشته باشیم و دوم اینکه تمام تلاشمان را بکنیم که نظام امامت استقرار پیدا کند و امروز هیچ راهی برای استقرار نظام امامت امام زمان(عج) بالاتر از انقلاب اسلامی نداریم.
لطفا نمونه‌های دیگری از تاریخ اسلام و آیات قرآن بیان بفرمایید که یاری کردن حجت الهی توسط مردم چه سرانجامی در پی دارد؟
بله؛ یک نمونه از تاریخ عرض کنم. در شهر کوفه مردم نامه برای امام حسین(ع) می‌نویسند و امام را دعوت می‌کنند. امام نایب می‌فرستند. مردم با نایب ایشان بیعت می‌کنند. وقتی عبیدالله وارد شهر کوفه می‌شود اولین اقدام عبیدالله تجهیز مردم برای مقابله با امام حسین(ع) نیست بلکه اول مردمی که با نایب امام بیعت کردند را از بیعت ایشان خارج می‌کند، بعد نایب را غریبانه در شهر کوفه به شهادت می‌رساند، از اینجا به بعد مردم را عازم کربلا می‌کند تا با حضرت مقابله کنند. امام کاظم(ع) هم فرمودند دوره غیبت دوره محنت است. این محنت امتحانی برای شیعه است، شیعه خالصی که پای امام محکم ایستاده است.
عاقبت بنی اسرائیل؛ نتیجه همراهی نکردن رهبر الهی
قرآن می‌فرماید بنی اسرائیل سال‌ها گرفتار ظلم فرعون بودند تا نهایتا دعا کردند؛ خدایا، یک منجی برای ما بفرست. خدای متعال حضرت موسی را برایشان می‌فرستد. اراده فرعون این بود که موسی به دنیا نیاید لذا دستور داد تمام پسران بنی اسرائیل را به قتل برسانند ولی اراده خدا چیز دیگری بود و در کاخ خود فرعون، موسی بزرگ شد. بعد که موسی به پیامبری مبعوث شد و بنی اسرائیل را از دست فرعون نجات داد، قرار شد کشور جدید تاسیس کند که در آن کشور حضرت موسی بر اساس دین خدا حکومت کند. لذا حضرت موسی بنی اسرائیل را به سمت بیت المقدس حرکت می‌دهد ولی از آنجا کارشکنی بنی اسرائیل شروع می‌شود.
اولین کار فتنه سامری بود، امروز هم باید حواسمان به سامری‌ها باشد، گاهی ادعای مهدویت می‌کنند، گاهی ادعای ارتباط با امام زمان(عج) می‌کنند. حضرت موسی به هر زحمتی بود بنی اسرائیل را به بیت المقدس رسانید و به آنها گفت وارد این سرزمین مقدسی شوید که خدا این سرزمین را برای شما مقدر کرده است ولی قومش پاسخ دادند در این شهر مردم جبار و ستمگری هستند و تا اینها در شهر هستند ما پا در این شهر نمی‌گذاریم، تو و خدای تو با اینها بجنگید و شهر آماده را تحویل ما بدهید، بعد ما وارد می‌شویم. این انتظار از جنس بنی اسرائیل است. در آنجا حکم خدا عوض شد و بیت المقدسی که برای آنها مقدر شده بود، چهل سال برایشان حرام شد.
جان کلام اینکه خدا باید حجت بفرستد، دوازده قرن است امام را فرستاده است، امام باید آماده باشد که او آماده است، ما باید لشکر صاحب الزمان را باید برای ماموریت جهانی حضرت آماده کنیم و ماموریت حضرت، انسان‌های متعهد و متخصص می‌خواهد.
