تحلیل انتقادی راهکارهای برون رفت از تعارض روایات تأویلی قصه آدم علیه السلام با ظاهر قرآن

نشریه : علوم حدیث

نویسنده : پديدآورنده : کاوس روحی برندق
پديدآورنده : زهرا اسعدی سامانی

چکیده :

برخی احادیث منقول از امامان معصوم(ع) در ذیل آیات قصه آدم(ع) ناظر بر تأویل آیات هست که این تأویلات در نگاه ‏نخست، بامعنای ظاهری الفاظ آیه معارض به نظر می‌رسد.این پژوهش راهکارهای برون‌رفت از این تعارض بدوی را از میان ‏رویکردهای مختلف تفسیری استخراج نموده است. و با روش توصیفی - تحلیلی و انتقادی این راهکارها را بررسی کرده و به ‏این نتایج دست‌یافته است که 1) راهکار دیدگاه بطنی نگری به دلیل صرف‌نظر کردن از ظاهر قرآن و استناد بی‌ضابطه به ‏روایات تأویلی نمی‌تواند گزینه مناسبی برای این برون‌رفت باشد.2) راهکار نماد انگاری هم الفاظ قرآن را پوسته‌ای برای معنای ‏تأویلی در روایت در نظر می‌گیرد که علاوه بر اینکه واقعیت قصه را نفی می‌کند به دلیل اصالت دادن به تأویل وارده در روایت ‏به اعتبار سنجی روایات از طریق مطابقت با ظاهر قرآن کمکی نمی‌کند ولی3) با استفاده از روش جری و تطبیق و بهره‌گیری از ‏قاعده تطبیق مفهوم بر مصادیق متعدد؛ در روایات تأویلی اسماء تعلیمی، کلمات القائی، عهد آدم (ع)، شجره ممنوعه و هدایت ‏امکان رفع تعارض وجود دارد و روایت نمایان شدن ابلیس به شکل مار از اسرائیلیاتی است که از تورات وارد کتاب‌های ‏تفسیری ما گشته است.‏