روششناسی حاکم نیشابوری در المستدرک و جایگاه آن از دیدگاه فریقین
سال
1400 / شماره پیاپی
14 /
صفحه
232-253
چکیده :
اظهارنظرهای مختلفی دربارۀ کتاب المستدرک علی الصحیحین حاکم نیشابوری انجام شده است. با بررسی احادیث میتوان پی برد بهترین نظرها این است که در آن احادیث صحیح، حسن و ضعیف وجود دارد و اظهارنظرهای غیر منطقی در رابطه با کتاب، قابل پذیرش نیست؛ زیرا برخی از احادیث کتاب حاکم با احادیث کتابهای بخاری و مسلم مشترک لفظی یا معنوی هستند و تنها تفاوتهای اندک وجود دارد. در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به استخراج روش حاکم نیشابوری در گزینش روایات و ارزیابی آن پرداخته میشود. بررسی روایات کتاب نشان میدهد او در گزینش روایات به جوانب مختلف آنها توجه داشته و روش وی عبارت است از: دستهبندی موضوعی روایات؛ توجه به شروط بخاری و مسلم در انتخاب روایات؛ ارائه شواهدی برای اثبات صحت روایات؛ توجه به سماع حدیث؛ توجه به طرق گوناگون روایات؛ توجه به نقل به معنا در روایات؛ توجه به تقطیع در روایات؛ ذکر احادیث بهصورت مسند؛ شرح و توضیح اسناد و متن روایات؛ توجه به راویان ثقه و مورد اعتماد؛ شرح و توضیح رجال برخی احادیث؛ ذکر منابع روایات؛ اجتهاد در انتساب برخی روایات به صحت. هرچند حاکم از روش بسیار خوب و دقیقی در ذکر روایات مستدرک بهره برده، اما التزام او به این روش در همهجا یکسان نبوده و در برخی موارد، روایات بدون هیچ توضیحی یا با توضیح ناکافی آمده است که همین علت، مخاطبان در مواجهه با برخی احادیث مستدرک با مشکلاتی مواجه شدهاند.
کلیدواژههای مقاله :حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، روششناسی، گزینش روایات، شروط صحت روایات