مرزهای پسندیده و نکوهیدۀ رهبانیت مسیحی و اسلامی در روایات فریقین

نشریه : حدیث پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : حسین حیدری
پديدآورنده : ابوطالب مختاری هاشم آباد
پديدآورنده : سید حاتم مهدوی نور

چکیده :

رهبانیت به مفهوم احساس خشیت در برابر خداوند، از ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر حیات دینی ادیان ابراهیمی بوده است، ولی در مفهوم خاص، نهاد اجتماعی مؤمنانی که از زندگی معمولی جامعۀ خود دوری گزیده و تحت انضباط خاصی زندگی مشترک داشته‌اند، از قرن سوم میلادی در بین مسیحیان اشتهار داشته و تا ظهور پروتستانیزم ترویج ‌می‌شده است. این پژوهش با دسته‌بندی دو گروه متضادگونۀ روایات فریقین در تأیید یا ردّ رهبانیت مسیحی و بررسی سندی و محتوایی آن‌ها به تحلیل و تبیین نظرگاه پیامبر خاتم(ص) و امامان(ع) دربارۀ راهبان مسیحی و خصوصیات زندگی رهبانی اسلا‌می‌ پرداخته است. برآیند مواضع روایات فریقین نشان ‌داده است از مهم‌ترین مشخصه‌های راهبان، عدم ازدواج، مشارکت نکردن در جهاد، تحمل ریاضت و حضور نیافتن در جماعات بوده است. با وجود این، زندگی جمعی رهبانان مسیحی مورد تأیید بوده است؛ گرچه آنان در برخی موارد راه افراط در پیش گرفته‌اند. پیشوایان اسلام تداوم سبک زندگی مذکور را برای مسلمین توصیه نکرده‌ و به‌جای تحمل سختی‌ها و ریاضت‌های ناشی از دوری از اجتماع، به داشتن احساس خشیت، حضور در عینیت جامعه، عدم وابستگی به دنیا و تحمل سختی‌های قیام در شب، صیام، جهاد و... برای تهذیب نفس سفارش کرده‌اند.