بررسی دیدگاه اندیشمندان مسلمان درباره مدیریت زنان و مفاد روایت «لن یفلح قوم اسندوا امرهم الی امرأة»

نشریه : علوم حدیث

نویسنده :

چکیده :

فرو‏دست شمردن زنان، نادیده گرفتن توانایی‏های آنان و ناکارآمد دانستن مدیریت زنان، یکی از جریانات قابل مشاهده در تاریخ جوامع، از جمله جوامع مسلمان است. مطالعه موردی این پژوهش روایت «لن یفلح قوم اسندوا امرهم الی امراه» ‏است. بررسی آرای موافقان و مخالفان روایت، عوامل و زمینه‏های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی صدور و پذیرش چنین روایاتی، مسأله پژوهش حاضر است.
طی این جستار، با روش پژوهش تحلیل انتقادی، تفکرات محدود کننده‏ای بازنمایی می‏گردد که به تدریج، با بازگشت به سنن جاهلی، زنان را نه تنها از مدیریت و تصمیم‏گیری‏های کلان سیاسی و اجتماعی، که از سواد آموزی، رفتن به بازار و حتی حضور در مساجد نیز نهی کرده و تا حصر خانگی زنان پیش می‏رود. فارغ از بحث‏های مربوط به تاریخ‏گذاری این حدیث و با فرض صحت، روایت از قرن دوم تا هشتم هجری مورد قبول اغلب جریان‏های فکری جامعه اهل سنت بوده و به دلیل کثرت نقل، وارد متون حدیثی شیعی، مانند الخلاف و بحار الانوار نیز گردیده است. با وجود ورود به منابع شیعی این تفکر در میان شیعیان طرفداران کمتری دارد. با مطالعه شرایط تاریخی دهه‏های اولیه متوجه می‏شویم که عوامل وزمینه‏هایی مانند فتوحات، سرگرم شدن صحابه و تابعین به جنگ، اِعمال سلیقه‏های فردی خلفا باعث برگشت به سنت‏های جاهلی قبیله‏ای و نادیده گرفتن زنان می‏شوند. جریان نو‏اندیش دینی، با نگاه منتقدانه، معتقد است متن این گونه روایات چه جعلی دانسته شود و چه برخاسته از فهم تاریخی و منطقه‏ای، نتیجه حاصل از آن، دور افکندن چنین روایاتی است.