نتيجه براي اين دست از بررسي‌ها متصور بود: يکي آن که اخبار و روايات بررسي شده و انديشه برآمده از آنها «موضوع» و بي‌پايه است که در اين صورت، کوشش علمي به زدودن انديشه‌اي انحرافي و جعلي از بدنه دين و ميراث اسلامي مي‌انجامد. حالت ديگر، آن که اخبار و روايات مزبور، و انديشه حمايت شده از سوي آنها، درست است. در اين صورت، با اين گونه کوشش‌ها گرد و غبار زمان از چهره اين دسته از روايات زدوده مي‌شود و مي‌توان با عرضه مجدد آنها به حل مشکلاتي که گريبان‌گير امت اسلامي است، مدد رساند.
موضوعي که در اين نوشتار به بررسي آن مي‌پردازيم، انديشه «مرحومه بودن» امت رسول خدا صلي الله عليه و آله است. اثبات درستي يا نادرستي اين تفکر مي‌تواند تأثير چشم‌گيري بر نوع نگاه يک مسلمان به زندگي خود و نيز نحوه عمل و کردارش در اجتماعي که در آن زندگي مي‌کند، داشته باشد. از آن رو که اگر اين انديشه درست باشد، فرد مسلمان متوجه امتيازات ويژه‌اي مي‌شود که خداوند متعال براي امت اسلامي در نظر گرفته است. از اين رو، مي‌تواند شناخت بهتري از موضوع داشته باشد، معنا و ملزومات آن را بهتر بفهمد، و به بهترين نحو از آن استفاده کند. اما اگر اين ايده نادرست باشد، به سرعت بايد به آسيب شناسي آن بپردازد و ابعاد گوناگون آن را بسنجد تا باعث سوء تفاهم و بروز يک آسيب فرهنگي نگردد؛ بدين شرح که مرحومه بودن امت رسول خدا صلي الله عليه و آله مي‌تواند توجيهي براي هر اقدام ناپسند باشد.^۱
از نظر علمي ظاهر رواياتي که انديشه مرحومه بودن امت رسول خدا صلي الله عليه و آله از آنها برگرفته مي‌شود، با ظاهر برخي از آيات قرآن در تعارضِ حداقل بدوي قرار دارند؛ براي نمونه آياتي که اشاره به بازگشت نتيجه تمام اعمال انسان در جهان آخرت به انسان دارند،^۲ در تعارض با انديشه مرحومه بودن امت مسلمان، به اين معنا که بر آنها حسابي نخواهد بود، هستند. از اين رو، بايد اين تعارض را به گونه‌اي تبيين کرد و براي رفع آن راهي يافت. بنا بر اين، اين موضوع مي‌تواند به عنوان يک مسأله مهم مورد توجه هر پژوهشگر مسائل اسلامي قرار گيرد.
انديشه مرحومه بودن امت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در دو گونه از متون حديثي قابل پي‌جويي است: نخست، در متون مربوط به فتن؛ آن گونه که در الفتن مروزي^۳ و مسند ابي داوود^۴ ، ذيل بخش روايات مربوط به اين موضوع آمده است. ديگر، در متون مربوط به فضل امت رسول خدا صلي الله عليه و آله . در متون مربوط به فتن، اين مأثور در فتنه‌هاي پس از وفات رسول خدا صلي الله عليه و آله در ميان مسلمانان و ضمن جنگ‌هاي گروه‌هاي مختلف با هم، و مسائل فتنه آخر الزمان، بخصوص در متون شيعه^۵ وارد شده است.