نقش متون ديني در تبيين معاني واژگان روايات
محمد كاظمي ۱
چکيده
فهم معاني واژگان روايات از اهميت خاصي برخوردار است. مراجعه به کتب لغت در اين زمينه، بسيار مفيد، لازم و کارگشاست، ولي با اين حال، کافي نيست. کتب لغت قابليت ارائه تمام زواياي معاني بسياري از واژگان روايات را ندارند. اين نوشتار، در پي آن است تا با ارائه دلايلي نشان دهد که نمي‌توان براي فهم معاني تمامي واژه‌هاي روايات، تنها به معاني ارائه شده از سوي لغويان اکتفا نمود. اين کار، دستکم، در مورد بسياري از اين گونه واژه‌ها با آسيب‌هايي همراه خواهد بود. همچنين بررسي برخي از شيوه‌هاي مفهوم شناسي واژگان روايات از متون ديني، از ديگر بخش‌هاي اين نوشته خواهد بود. در پايان نيز چند واژه را با اِعمال اين شيوه، معنايابي خواهيم کرد.
کليد واژه‌ها: واژه، معنا، روايات، متون ديني.
درآمد
واژگان در هر کلامي، نقش محوري و اساسي دارند. از لحظه آغازين سخن گفتن و يا نوشتن، واژه‌ها شروع و تا آخرين لحظه با متکلم و نويسنده همراهند. کلام مي‌تواند استفهامي، خبري، مثبت و يا منفي باشد و نسبت‌هاي گوناگون را پذيرا شود، ولي در هيچ حالتي خالي از واژه نخواهد بود.
در اين ميان، واژه‌هاي قرآن و روايات از اهميت معناشناسي خاصي برخوردارند. اين متون، زيربناي رفتار و اعتقادات مسلمانان بوده و هميشه مورد مراجعه آن‌ها هستند. راغب در مقدمه کتاب المفردات، اهميت معناشناسي واژگان قرآني را متذکر شده و چون فهم معاني واژگان قرآني اولين قدم مهم در فهم معاني قرآن است، آن را به مثابه تهيه خشت در بناي ساختمان مي‌داند. او در ادامه تأکيد مي‌کند که شناخت معاني واژگان نه فقط در مورد قرآن، بلکه در همه علوم شرع نافع است.۲
1.کارشناس ارشد علوم حديث.
2.. مفردات غريب القرآن.
