رسول گرامی اسلام(ص) دیگران را سفارش به برپایی نماز شب در ماه مبارک رمضان فرمود.
صحیح ابن خزیمة عن عائشة:
إنَّ رَسولَ اللّهِ(ص) خَرَجَ فی جَوفِ اللَّیلِ، فَصَلّی فِی المَسجِدِ، فَصَلّی رِجالٌ بِصَلاتِهِ، فَأَصبَحَ ناسٌ یتَحَدَّثونَ بِذلِک، فَلَمّا کانَتِ اللَّیلَةُ الثّالِثَةُ کثُرَ أهلُ المَسجِدِ، فَخَرَجَ فَصَلّی فَصَلّوا بِصَلاتِهِ، فَلَمّا کانَتِ اللَّیلَةُ الرّابِعَةُ عَجَزَ المَسجِدُ عَن أهلِهِ، فَلَم یخرُج إلَیهِم رَسولُ اللّهِ(ص)، فَطَفِقَ رِجالٌ مِنهُم ینادونَ الصَّلاةَ فَلا یخرُجُ، فَکمَنَ رَسولُ اللّهِ(ص) حَتّی خَرَجَ لِصَلاةِ الفَجرِ، فَلَمّا قَضَی الفَجرَ قامَ، فَأَقبَلَ عَلَیهِم بِوَجهِهِ، فَتَشَهَّدَ، فَحَمِدَ اللّهَ، وأثنی عَلَیهِ، ثُمَّ قالَ: أمّا بَعدُ فَإِنَّهُ لَم یخفَ عَلَی شَأنُکم، ولکنّی خَشیتُ أن تُفتَرَضَ عَلَیکم صَلاةُ اللَّیلِ، فَتَعجِزوا عَنها.
وکانَ رَسولُ اللّهِ(ص) یرَغِّبُهُم فی قِیامِ رَمَضانَ مِن غَیرِ أن یأمُرَ بِعَزیمَةِ أمرٍ، فَیقولُ: مَن صامَ رَمَضانَ إیمانا وَاحتِسابا، غُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ.
فَتُوُفِّی رَسولُ اللّهِ(ص)، فَکانَ الأَمرُ کذلِک فی خِلافَةِ أبی بَکرٍ وصَدرا مِن خِلافَةِ عُمَرَ، حَتّی جَمَعَهُم عُمَرُ عَلی اُبَی بنِ کعبٍ وصَلّی بِهِم، فَکانَ ذلِک أوَّلَ مَا اجتَمَعَ النّاسُ عَلی قِیامِ رَمَضانَ.[۱]
صحیح ابن خزیمة ـ به نقل از عایشه ـ:
پیامبر خدا(ص) در دل شب [از اتاق] خارج شد و در مسجد، نماز گزارد و چند نفری پشت سرش نماز خواندند. صبح که شد، عدّه ای شروع به بازگو کردن آن کردند. شب سوم، جمعیت مردم در مسجد، بیشتر شد. پیامبر(ص)، باز به مسجد رفت و نماز گزارد و مردم به ایشان، اقتدا کردند. در شب چهارم، مسجد، لبریز از جمعیت شد؛ امّا پیامبر خدا(ص) به میان آنان نرفت. عدّه ای از مردم، صدا می زدند: «نماز!»؛ امّا پیامبر(ص) [از خانه] خارج نشد.
پیامبر خدا(ص) همچنان [در خانه] ماند تا آن که برای نماز صبح، بیرون رفت. نماز صبح را که خواند، برخاست و رو به جمعیت کرد و شهادت (أشْهد أن لا إله إلّا اللّه) گفت و حمد و ثنای الهی را به جا آورد. سپس فرمود: «امّا بعد! من از حضور شما خبر داشتم؛ امّا ترسیدم که نماز شب بر شما واجب گردد و از عهده آن، بر نیایید».
پیامبر خدا(ص)، آنان را به خواندن نماز شب در ماه رمضان، ترغیب می کرد، بی آن که به وجوب چیزی فرمان دهد، و می فرمود: «هر کس رمضان را از سرِ ایمان و اخلاص، روزه بگیرد، گناهان گذشته اش آمرزیده می شود».
پیامبر خدا(ص)، از دنیا رفت و کار [خواندن نماز شب به صورت فُرادا]، به همین منوال در دوره خلافت ابو بکر و اوایل خلافت عمر، ادامه یافت تا آن که عمر دستور داد تا مسلمانان، این نماز را به جماعت با پیش نمازی اُبی بن کعب بخوانند؛ و این، آغازِ به جماعت خواندن این نماز در ماه رمضان بود.
[۱]. صحیح ابن خزیمة: ج ۳ ص ۳۳۸ ح ۲۲۰۷، السنن الکبری: ج ۲ ص ۶۹۴ ح ۴۶۰۲، مسند إسحاق بن راهویه: ج ۲ ص ۳۰۴ ح ۸۲۷ کلاهما نحوه، کنز العمّال: ج ۷ ص ۸۱۶ ح ۲۱۵۴۰، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۲، ص ۲۸.
