راه
یابی به بهترین آیین
اللَّهُمَّ اسلُك بِيَ الطَّريقَةَ المُثلى، وَ اجعَلني عَلى مِلَّتِكَ أموتُ و أَحيا.
[۱]
پروردگارا! مرا به بهترین راه، سوق ده و در آیین خودت آنچنان [ثابت‌قدم] قرارم ده كه در آن بميرم و زنده شوم.
«طریقة» به معنای راه است. این کلمه در قرآن سه بار به کار رفته است. یک بار در سوره جن که می‌فرماید:
﴿أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً﴾.
[۲]
بى‌ترديد اگر [انس و جن] بر راه [راست] استقامت ورزند، حتما آنها را از آب فراوان [و بركات مادى و معنوى] سيراب سازيم.
و دو بار در سوره طه. یک جا به نقل از فرعونیان که به حضرت موسی و هارون تهمت زدند و گفتند:
﴿قالُوا إِنْ هذانِ لَساحِرانِ يُريدانِ أَنْ يُخْرِجاكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ بِسِحْرِهِما وَ يَذْهَبا بِطَريقَتِكُمُ الْمُثْلى﴾.
[۳]
گفتند: بى‌گمان اين دو (موسی و هارون) جادوگرند؛ بر آنند تا شما را با جادويشان از سرزمينتان بيرون برانند و آيين برتر شما را [از بین] ببرند.
و در جای دیگر، در ادامه قول مجرمان در روز قیامت که درنگ در دنیا را ده شبانه روز می‌دانستند، می‌فرماید:
﴿نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَريقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ يَوْماً﴾.
[۴]
ما داناتريم به آنچه مى‌گويند [از مقايسه مدت عمر با قیامت] آن گاه كه نزدیک‌ترين آنها به حقيقت مى‌گويد: جز یک روز درنگ نكرده‌ايد.
در این دو آیه کلمه «طریقة» در کنار «المثلی» و «أمثل» آمده است. «مُثلی» مؤنث «أمثل» است مانند «کبری» و «أکبر».
بنا بر این، «الطَّريقة المُثلى» همان راه و روش برتر است که در این فراز نمی‌فرماید: آن را به من نشان ده؛ بلکه با تعبیر «اسلک» می‌فرماید: مرا به این راه ببر.
برای تبیین این فراز چند مطلب باید تبیین شود. مطلب اول اینکه مقصود از طریقه و راه چیست؟ مقصود، راه رسیدن به مقصد انسانیت، همان مقصدی که انسان به سمت آن در حال حرکت است:
﴿يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقِيهِ﴾.
[۵]
اى انسان! بى‌گمان تو به سوى پروردگارت سخت كوشنده‌اى، پس به لقاى او خواهى رسيد.
این راه ویژگی‌هایی دارد از جمله اینکه واضح و روشن است. از امیر المؤمنین (علیه‌السلام) در نهج‌البلاغة نقل شده که فرمود:
أيُّهَا النّاسُ مَن سَلَكَ الطَّريقَ الواضِحَ وَرَدَ الماءَ، و مَن خالَفَ وَقَعَ فِي التّيهِ.
[۶]
اى مردم! آن كه راه روشن را پيمايد، به آب مى‌رسد و آن كه خلاف آن پويد، در سرگردانى مى‌افتد.
در واقع راه خدا و راه رسیدن به مقصد نیکان، واضح و روشن است و هر کس غیر از این راه را برود در بیابان گمراهی هلاک می‌شود.
[۱]
الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، ص۹۸، الدعاء۲۰.
[۲].الجن، آیه ۱۶.
[۳].طه، آیه ۶۳.
[۴].طه، آیه ۱۰۴.
[۵]
انشقاق/سوره۸۴، آیه۶.
[۶].نهج البلاغة، الخطبة ۲۰۱.
