رساله‌هاي مستقل بحارالانوار
سيّد محمّدحسين ميرصانع ۱
چکيده
كتاب بحارالانوار الجامعة للدرر الاخبار الائمّة الاطهار عليهم السلام مهم‌ترين اثر حديثي علّامه مجلسي است كه امّ‌الكتاب كتاب‌هاي او محسوب مي‌گردد و در ساير كتاب‌هاي خود، به صورت مکرّر به آن ارجاع مي‌دهد. علّامه مجلسي ضمن بحث‌هاي خود گاهي به كتاب‌ها يا رساله‌هايي برخورد مي‌كرد كه به جهت اختصار آن رساله و شدّت ارتباط موضوع آن با بحث‌هاي بحارالانوار آن رساله را به صورت كامل و يک‌جا نقل مي‌كرد. ذکر نام اين رساله‌ها و معرّفي اجمالي آن‌ها از اهداف اين مقاله است.
کليدواژه: رساله‌هاي مستقل، بحارالانوار.
مقدمه
علّامه مجلسي به نسخه‌هاي خطّي بسياري از رساله‌ها دسترسي داشته است و بعضي از اين رساله‌ها را به صورت کامل در کتاب گران‌بهاي خود ـ بحارالانوار ـ آورده است. آوردن تمامي متن اين رساله‌ها مي‌تواند در شناخت نسخه‌ي اصلي آن‌ها کمک کند و اهمّيّت اين مسأله وقتي زياد مي‌شود که متوجّه شويم، متن بعضي از اين رساله‌ها فقط در بحارالانوار آمده است؛ مانند رسالة اهليلجه.
با توجّه به اهمّيّت احياي تراث اصلي شيعه، در اين مقاله بر آن شديم تا با جست‌وجو در اين کتاب گران‌بها، نام رساله‌هايي را که علّامه مجلسي به صورت کامل آورده است، به ترتيب مجلّدات بحارالانوار بيان نموده و مختصري هم درباره‌ي آن‌ها صحبت بهميان آوريم. نمونه‌ي اين کار در کتاب آشنايي با بحارالانوار آقاي احمد عابدي مشاهده مي‌گردد؛ البته ايشان فقط به ذکر اسامي کتب پرداخته است. علاوه بر اين، کتاب فوق به گفته‌ي مؤلّف، چهار سال است که ديگر انتشار نيافته است و حتّي در کتاب‌خانه‌ي تخصّصي علوم حديث هم يافت نمي‌شود؛ بنابراين، مي‌توان گفت که مشابه‌ي اين مقاله پس از جست‌وجو در بيش از پنجاه عنوان کتاب که درباره‌ي بحارالانوار سخن بهميان آورده‌اند، نمونه‌ي ديگري در حال حاضر ندارد.
1.. دانش پژوه سطح ۳ مرکز تخصصي علوم حديث.
