چهل حدیث « عدل الهی »

قرآن کريم :

اِنَّ اللّه‏َ لا يَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ اِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضاعِفْها وَ يُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ اَجْرا عَظيما؛سوره نساء، آيه ۴۰

در حقيقت، خداوند به اندازه ذرّه‏اى ظلم نمى‏كند و هر كار نيكى را بر آن مى‏افزايد و از نزد خود، پاداش بزرگى مى‏بخشد.
۱ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :فيما رَوى عَنِ اللّه‏ِ تَبارَكَ و تَعالى ـ : يا عِبادى ! اِنّى حَرَّمْتُ الظُّلْمَ عَلىنَفْسى وَ جَعَلْتُهُ بَيْنَـكُمْ مُحَرَّما ، فَلا تَظالَموا ؛

در آنچه از خداوند تبارك و تعالى روايت شده است: اى بندگان من! همانا ظلم را برخود حرام كردم و آن را در ميان شما نيز حرام كردم. پس بر يكديگر ظلم نكنيد.صحيح مسلم ، ج ۴، ص ۱۹۹۴، ح ۵۵

۲ امام على عليه‏ السلام :اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه‏ِ سُبْحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الْخَلْقِ ونَصَبَهُ لاِِقامَةِالْحَقِّ ، فَلا تُخالِفْهُ فى ميزانِهِ ولا تُعارِضْهُ فى سُلْطانِهِ ؛

به راستى كه عدالت ترازوى خداى سبحان است كه در ميان مردم قرار دادهو براى بر پاداشتن حق، نصب فرموده است، بنابراين، در ترازوى خداوند با اومخالفت نكن و با حكومتش مستيز.غرر الحكم ، ح ۳۴۶۴

۳ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :بِالْعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاَْرْضُ ؛

آسمان‏ها و زمين، با عدالت، پا برجا مى‏مانند.عوالى اللآلى ، ج ۴، ص ۱۰۳

۴ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ اللّه‏َ تَعالى بِقِسْطِهِ وَ عَدْلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَ الْفَرَحَ فِى الرِّضا وَ الْيَقينِوَ جَعَلَ الهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِى السَّخَطِ ؛

در حقيقت، خداوند متعال، به خاطر انصاف و عدالتش، آسايش و شادىرا در خشنودى (به خواست خودش) و يقين قرار داد و نگرانى و اندوه را درخشم خودش.المعجم الكبير ، ج۱۰، ص۲۱۶، ح۱۰۵۱۴

۵ امام على عليه‏ السلام :اِنْ عَقَدْتَ ايمانَكَ فَارْضَ بِالْمَقضىِّ عَلَيْكَ وَ لَكَ وَ لا تَرْجُ اَحَدا اِلاَّ اللّه‏َوَ انْتَظِرْ ما اَتاكَ بِهِ الْقَدَرُ ؛

اگر ايمانت را محكم كرده‏اى، به خواست خدا خشنود باش، چه به زيان تو باشد و چهبه سود تو، و به هيچ كس جز خدا اميد نداشته باش و در انتظار چيزى باش كه خداوندبرايت پيش مى‏آورد.مختصر بصائر الدرجات ، ص ۱۳۹

۶ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :فَلَمّا رَأى يونُسُ عليه‏ السلام اَنَّ قَومَهُ لا يُجيبونَهُ وَ لا يُؤمِنونَ ، ضَجِرَ وَ عَرَفَ مِنْنَفْسِهِ قِلَّةَ الصَّبرِ ، فَشَكى ذلِكَ اِلى رَبِّهِ ، وَ كانَ فيما يَشْكى اَن قالَ : يا رَبِّ ! اِنَّكَ بَعَثتَنىاِلى قَومى ، و لى ثَلاثونَ سَنَةً ، فَلَبِثتُ فيهِم اَدعوهُم اِلَى الايمانِ بِكَ وَالتَّصديقِبِرِسالاتى وَ اُخَوِّفُهُم عَذابَكَ وَ نَقِمَتَكَ ثَلاثا وَ ثَلاثينَ سَنَةً ، فَكَذَّبونى وَ لَم يُؤمِنوا بى ،وَ جَحَدوا نُبُوَّتى وَاسْتَخَفّوا بِرِسالاتى ، وَ قَد تَواعَدونى وَ خِفتُ اَن يَقتُلونى ، فَاَنزِلعَلَيهِم عَذابَكَ ، فَاِنَّهُم قَومٌ لا يُؤمنونَ . قالَ : فَاَوحَى اللّه‏ُ اِلى يونُسَ : اَنَّ فيهِمُ الحَملَوَ الجَنينَ وَ الطِّفلَ ، وَ الشَّيخَ الْـكَبيرَ ، وَ الْمَراَ ةَ الضَّعيفَةَ ، وَ الْمُستَضْعَفَ المَهينَ ، واَ نَاالحَـكَمُ الْعَدلُ ، سَبَقَت رَحمَتى غَضَبى ، لا اُعَذِّبُ الصِّغارَ بِذُنوبِ الكِبارِ مِن قَومِكَ ، وَ هُميا يونُسُ عِبادى وَ خَلقى ، وَ بَريَّتى فى بِلادى ، وَ فى عَيلَتى ، اُحِبُّ اَنْ اَ تَاَنّاهُم ، وَ اَرفُقَبِهِم ، وَ اَنتَظِرُ تَوبَتَهُم ؛

يونس عليه‏ السلام زمانى ديد قومش دعوت او را نمى‏پذيرند و به او ايمان نمى‏آورند،آزرده شد و احساس بى‏تابى كرد.از اين‏رو، به پروردگارش شِكوه نمود. در بخشى ازشِكوه‏هاى او چنين بود: اى پروردگار من! تو مرا در سى سالگى به سوى قومممبعوث فرمودى و من، سى و سه سال در ميانشان ماندم و آنان را به ايمان آوردن به توو تصديق رسالتم دعوت نمودم و از عذاب و محروم كردن تو بيمشان دادم؛ امّا آنان تكذيبم كردند و به من ايمان نياوردند و نبوّتم را انكار نمودند و رسالتمرا سبك شمردند و مرا تهديد نمودند و ترسيدم كه مرا بكشند. پس، عذابت را بر آنانفرود آور، زيرا آنان قومى هستند كه ايمان نمى‏آورند. آن گاه خداوند به يونس عليه‏ السلاموحى فرمود: «در ميان آنان، زن باردار و جنين و كودك خردسال و پير و زن ناتوانو مستضعف خوار وجود دارد، در حالى كه من، داور عادل هستم كه رحمتم بر خشممپيشى گرفته است. من خردسالان قوم تو را به گناهان بزرگ سالانشان كيفر نمى‏دهمو ـ اى يونس ـ آنان بندگان و آفريدگان و مردمان من در سرزمين‏هاى من و درزير پوشش من‏اند. دوست دارم درباره آنان حوصله كنم و با ايشان مدارا نمايمو توبه‏شان را انتظار مى‏كشم».تفسير عيّاشى ، ج ۲، ص ۱۲۹، ح ۴۴

۷ امام على عليه‏ السلام :وَ قَدَّرَ الاَْرزاقَ فَكَثَّرَها وَ قَـلَّـلَها ، وَ قَسَّمَها عَلَى الضّيقِ وَ السَّعَةِ ، فَعَدَلَفيها لِيَبْتَلىَ مَنْ اَرادَ بِمَيْسورِها وَ مَعسورِها ، وَ لِيَخْتَبِرَ بِذلِكَ الشُّكْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنيِّهاوَ فَقيرِها ؛

خداوندروزى همگان را تعيين كرد و آن را زياد و كم نمود و در آن تنگى و گشايشقرار داد و عدالت ورزيد تا با آسانى و سختى آن، هركس را بخواهد، بيازمايد وسپاسگزارى و صبرِ ثروتمند و فقير را امتحان نمايد.نهج البلاغه ، از خطبه ۹۱

۸ امام على عليه‏ السلام :وَ ايمُ اللّه‏ِ، مَا كانَ قَوْمٌ قَطُّ فِى غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزالَ عَنْهُمْ اِلاَّبِذُنُوبٍ اِجتَرَحوها لاَِنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَـلاّمٍ لِلْعَبيدِ؛

به خدا سوگند، هرگز نعمت گروهى كه از زندگىِ خوش بهره‏مندند، از بيننمى‏رود، جز به وسيله گناهانى كه مرتكب مى‏شوند؛ چرا كه خداوند هرگز به بندگان ظلمنمى‏كند.نهج البلاغه، از خطبه ۱۷۸

۹ امام صادق عليه‏ السلام :لِلمُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ ـ : اُنْظُرِ الآنَ اِلى ذَواتِ الاَْربَعِ كَيْفَ تَراهاتَتبَعُ اُمَّهاتِها مُستَقِلَّةً بِاَنفُسِها ... و كَذلِكَ تَرى كَثيرا مِنَ الطَّيرِ كَمِثلِ الدَّجاجِوَ الدُّرّاجِ وَ القَبَجِ تَدرُجُ و تَلقُطُ حينَ يَنقابُ عَنهَا البَيضُ فَاَمّا ما كانَ مِنها ضَعيفالا نُهوضَ فيهِ ، كَمِثلِ فِراخِ الحَمامِ وَ اليَمامِ وَ الحُمَّرِ فَقَد جُعِلَ فِى الاُمَّهاتِ فَضلُعَطفٍ عَلَيها فَصارَت تَمُجُّ الطَّعامَ فى اَفواهِها بَعدَما توعيهِ حَواصِلُها فَلا تَزالُ تَغذوهاحَتّى تَستَقِلَّ بِاَنفُسِها وَ لِذلِكَ لَم تُرزَقِ الحَمامُ فِراخا كَثيرَةً مِثلَما تُرزَقُالدَّجاجُ لِتَقوَى الاُمُّ عَلى تَربيَةِ فِراخِها فَلا تَفسُدَ وَ لا تَموتَ فَكُلٌّ اُعطىَ بِقِسطٍ مِنتَدبيرِ الحَكيمِ اللَّطيفِ الخَبيرِ ؛

به مفضل بن عمر: اكنون به اين چارپايان بنگر. ببين چگونه هر يك به طور جداگانهدر پىِ مادرانشان هستند... همچنين بسيارى از پرندگان، مانند: مرغ و قرقاول و كبك، رامى‏بينى كه از همان ساعتى كه از تخم بيرون مى‏آيند به دنبال دانه مى‏روند. آنجوجه‏هايى كه ناتوان‏اند و حركتى ندارند، مانند: جوجه كبوتر اهلى و كبوتر صحرايى وسينه سرخ، در قلب مادران آنها، مهربانى زيادى نهاده شده است؛ به گونه‏اى كه خوراكرا پس از جمع آورى در چينه‏دانشان، در دهان آنها مى‏گذارند، و پيوسته آنها را غذامى‏دهند تا خودشان در انجام دادن كارهايشان استقلال يابند. به همين دليل (ناتوانىجوجه‏ها) است كه كبوتر، مانند مرغ، از جوجه زياد بر خوردار نمى‏شود، به جهت اين كهمادر بتواند جوجه‏هايش را خوب بپروراند تا رنجور نگردند و تلف نشوند. روزىِ همه آنهابه عدالت و از روى تدبير خداوندِ داناى مهربانِ آگاه، عطا شده است.بحار الأنوار ، ج ۶۴، ص ۵۴

۱۰ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه‏ِ تَعالى فِى الاَْرْضِ ، فَمَنْ اَخَذَهُ قادَهُ اِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْتَرَكَهُ ساقَهُ اِلَى النّارِ ؛

عدالت، ترازوى خداى متعال در زمين است. هر كس آن را به كار گيرد، به خاطر آن،به بهشت مى‏رود و هركس آن را رها كند، به جهنّم رانده مى‏شود.مستدرك الوسائل، ج۱۱، ص۳۱۷، ح۱۳۱۴۵

۱۱ امام صادق عليه‏ السلام :اَلنّاسُ يَسْتَغْنونَ اِذا عُدِلَ بَيْنَهُمْ وَ تُنْزِلُ السَّماءُ رِزْقَها وَ تُخْرِجُالاَْرْضُ بَرَكَـتَها بِاِذْنِ اللّه‏ِ تَعالى؛

اگر در ميان مردم عدالت اجرا شود، بى‏نياز مى‏شوند و به اذن خداوند متعال، آسمانروزىِ خود را فرو مى‏فرستد و زمين بركاتش را بيرون مى‏ريزد.كافى، ج ۳ ، ص ۵۶۸، ح ۶

۱۲ امام على عليه‏ السلام :و قَد سُئِلَ عَنِ القَضاءِ وَ الْقَدَرِ ـ : لا تَقولوا : وَ كَلَهُمُ اللّه‏ُ اِلى اَنْفُسِهِمفَتُوَهِّنوهُ ، وَ لا تَقولوا : اَجبَرَهُم عَلَى المَعاصى فَـتُظَـلِّموهُ ولكِن قولوا : الخَيرُ بِتَوفيقِ اللّه‏ِوَ الشَّرُّ بِخِذلانِ اللّه‏ِ وَ كُلٌّ سابِقٌ فى عِلمِ اللّه‏ِ ؛

وقتى كه از حضرت على عليه‏ السلامدرباره قضا و قدر، پرسيدند، فرمودند: نگوييد: خدا آنان(گناهكاران) را به خودشان وانهاده است، كه با اين سخن خدا را سبك مى‏كنيد، ونگوييد: خدا آنان را بر انجام دادن گناهان، مجبور ساخته است؛ كه با اين سخن به خدانسبت ظلم مى‏دهيد بلكه بگوييد: خير در سايه توفيق خدا و شر به خاطر يارى نشدن ازجانب خداست و همه اينها از قبل در علم خداوند بوده است.الاحتجاج ، ج ۱، ص ۴۹۲، ح ۱۲۲

۱۳ امام صادق عليه‏ السلام :عن يونس... عن الإمام الصادق عليه‏ السلام ، قالَ : قالَ لَهُ رَجُلٌ : جُعِلْتُ فِداكَ ،اَجبَرَ اللّه‏ُ العِبادَ عَلَى المَعاصى ؟ فَقالَ : اللّه‏ُ اَعدَلُ مِن اَن يُجبِرَهُم عَلَى المَعاصىثُمَّ يُعَذِّبَهُم عَلَيها . فَقالَ لَهُ : جُعِلتُ فِداكَ ، فَـفَوَّضَ اللّه‏ُ اِلَى العِبادِ ؟ قالَ : فَقالَ :لَو فَوَّضَ اِلَيهِم لَم يَحصُرهُم بِالاَمرِ وَ النَّهىِ . فَقالَ لَهُ : جُعِلتُ فِداكَ فَبَينَهُما مَنزِلَةٌ ؟ قالَ : فَقالَ : نَعَم ، اَوسَعُ ما بَينَ السَّماءِ وَالاَْرضِ ؛

به نقل از يونس: مردى به امام صادق عليه‏ السلامگفت: فدايت شوم! آيا خداوند، بندگان را برانجام گناهان مجبور ساخته؟ امام فرمودند:« خداوند، عادل‏تر از آن است كه آنان را برانجام گناهان مجبور سازد و سپس به خاطر آن، كيفرشان نمايد». گفت: فدايت شوم! پسخداوند، اختيار آن را به بندگان واگذاشته است؟ فرمودند: «اگر به اختيار آنانمى‏گذاشت، امر و نهيشان نمى‏كرد». عرض كرد: فدايت شوم! آيا ميان جبر و واگذار كردن،جايگاه ديگرى هم هست؟ فرمود: «آرى، گسترده‏تر از فاصله ميان آسمان و زمين».كافى ، ج ۱، ص ۱۵۹، ح ۱۱

۱۴ امام صادق عليه‏ السلام :ما نَهاهُ اللّه‏ُ عَنْ شَى‏ءٍ اِلاّ وَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يُطيقُ تَرَ كَهُ ، وَ لا اَمْرَهُ بِشَى‏ءٍ اِلاّوَ قَدْ عَلِمَ اَ نَّهُ يَسْتَطيعُ فِعْلَهُ ؛ لاَِ نَّهُ لَيْسَ مِنْ صِفَتِهِ الْجَورُ وَ العَبَثُ وَالظُّلْمُ وَ تَكليفُ الْعِبادِما لا يُطيقونَ ؛

«خداوند از چيزى نهى نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان ترك آن را دارد و به چيزىامر نكرد، جز اين كه مى‏داند بنده توان انجام آن را دارد، زيرا جُور و سرگرمى و ستم وتكليف كردن بندگان به آنچه توانش را ندارند، از صفات خداوند نيستند».الاحتجاج ، ج ۲، ص ۲۲۳

۱۵ امام صادق عليه‏ السلام :قَدْ عَلِمْتُ يا اِلهى اَ نَّهُ لَيْسَ فى حُكْمِكَ ظُلْمٌ وَ لا فى نَقْمَتِكَ عَجَلَةٌ وَاِنَّما يَعْجَلُ مَنْ يَخافُ الْفَوْتَ وَ يَحْتاجُ اِلَى الظُّلْمِ الضَّعيفُ وَ قَدْ تَعالَيْتَ يا اِلهى عَنْ ذلِكَعُلُوّا كَبيرا ؛

بار الها! به تحقيق دانستم كه در قضاوت تو، هيچ ظلمى و در كيفرت هيچ شتابىنيست. همانا كسى شتاب مى‏كند كه نگران از دست دادن فرصت است. و شخص ناتوانبه ظلم كردن، نياز دارد، در حالى كه ـ اى پروردگار من ـ مقام تو، بالاتر از آن است.تهذيب الاحكام ، ج ۵، ص ۲۷۷، ح ۹۴۶

۱۶ امام سجاد عليه‏ السلام :اَللّهُمَّ يَا مَنْ لا يَرْغَبُ فِى الْجَزاءِ وَ يا مَنْ لا يَنْدَمُ عَلَى الْعَطاءِ، وَ يا مَنْلا يُكافِى‏ءُ عَبْدَهُ عَلَى السَّواءِ، مِنَّتُكَ اِبْتِدَاءٌ، وَ عَفْوُكَ تَفَضُّلٌ، وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ، وَ قَضاؤُكَخِيَرَةٌ، اِنْ اَعْطَيْتَ لَمْ تَشُبْ عَطاءَكَ بِمَنٍّ، وَ اِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ تَعَدِّيا، تَشْكُرُ مَنْشَكَرَكَ وَ اَ نْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ ؛

خدايا! اى كسى كه در برابر احسانت توقع جبران ندارى، و اى كسى كه از بخششپشيمان نمى‏شوى و اى كسى كه مزد بنده خود را نه به همان اندازه بلكه بيشترمى‏دهى، تو در نعمت بخشيدن آغاز كننده‏اى و بخشايشت از روى لطف است. مجازاتتعدالت است و قضاوتت بهترين است. اگر عطا كنى، آن را به منّت آلوده نمى‏كنى و اگرمحروم نمايى، از روى ستم نيست. هركس تو را شكر گزارد، پادشش مى‏دهى و حال آنكه شكر گزارى را تو خود به او الهام نموده‏اى.صحيفه سجّاديه ، از دعاى ۴۵

۱۷ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :مَنْ اَصابَ فِى الدُّنْيا ذَ نْبا فَعوقِبَ بِهِ ، فَاللّه‏ُ اَعْدَلُ مِنْ اَنْ يُثَـنِّىَ عُقوبَتَهُعَلى عَبْدِهِ ، وَ مَنْ اَذْ نَبَ ذَ نْبا فِى الدُّنْيا فَسَتَرَهُ اللّه‏ُ عَلَيْهِ ، فَاللّه‏ُ اَكْرَمُ مِنْ اَنْ يَعودَ فى شَى‏ءٍقَدْ عَفا عَنْهُ ؛

هر كس در دنيا به گناهى گرفتار شود و به خاطر آن، مجازات گردد، خداوند، عادل‏تراز آن است كهدر قيامت مجازات آن گناه را بر بنده‏اش تكرار نمايد و هركس در دنياگناهى مرتكب شود و خداوند، آن را بپوشاند (ببخشد)، خدا بزرگوارتر از آن است كه عفوخود را باز پس گيرد.سنن ابن ماجه ، ج ۲، ص ۸۶۸، ح ۲۶۰۴

۱۸ امام حسن عسكرى عليه‏ السلام :نَظَرَ اَميرُ المُؤمِنينَ عَلىٌّ عليه‏ السلام اِلى رَجُلٍ فَرَأى اَ ثَرَ الْخَوفِ عَلَيْهِ ، فَقالَ : ما بالُكَ ؟ قالَ : اِنّى اَخافُ اللّه‏َ ، قالَ : يا عَبْدَ اللّه‏ِ ، خَفْ ذُنوبَكَ ، وَ خَفْ عَدْلَ اللّه‏ِعَلَيْكَ فى مَظالِمِ عِبادِهِ ، وَ اَطِعْهُ فيما كَلَّـفَكَ وَ لا تَعْصِهِ فيما يُصْلِحُكَ ثُمَّ لا تَخَفِ اللّه‏َ بَعْدَذلِكَ فَاِنَّهُ لا يَظْلِمُ اَحَدا ، وَ لا يُعَذِّبُهُ فَوقَ استِحقاقِهِ اَبَدا ، اِلاّ اَنْ تَخافَ سوءَ الْعاقِبَةِ بِاَنْتَغَيَّرَ اَو تَبَدَّلَ ، فَاِنْ اَرَدْتَ اَنْ يُؤمِنَكَ اللّه‏ُ سوءَ الْعاقِبَةِ فَاعْلَم اَنَّ ما تَأتيهِ مِنْ خَيْرٍفَبِفَضْلِ اللّه‏ِ وَ تَوفيقِهِ ، وَ ما تَأتيهِ مِنْ شَرٍّ فَبِاِمهالِ اللّه‏ِ وَ اِنْظارِهِ اِيّاكَ وَ حِلْمِهِ عَنْكَ ؛

امير مؤمنان على عليه‏ السلامبه مردى نگريستند و در چهره او نشانه ترس ديدند.به او فرمودند: در چه حالى؟ گفت: از خدا مى‏ترسم. فرمودند: «اى بنده خدا!از گناهانت و از عدالت خدا درباره ظلم‏هايى كه به بندگان خدا كرده‏اى بترس و خدا رادر آنچه تو را موظّف نموده، پيروى كن و از او در آنچه صلاح تو درآن است، نافرمانىنكن. پس از آن، از خدا نترس؛ زيرا او به هيچ كس ظلم نمى‏كند و هرگز كسى را بيش ازاستحقاقش مجازات نمى‏كند. مگر اين كه نگران عاقبت بد باشى، به اين كه سرنوشت،دگرگون شود و تغيير يابد. پس اگر خواستى از عاقبت بد درامان باشى، بدان هر خيرىكه به تو مى‏رسد، از لطف خدا و توفيق اوست و هر شرّى به تو مى‏رسد، به جهت مهلتدادن خدا به تو و بردبارى‏اش درباره توست».تفسير امام حسن عسكرى عليه‏ السلام، ص۲۶۵، ح۱۳۳

۱۹ امام سجاد عليه‏ السلام :اللّه‏ُ ... يَنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمِ بِما هُوَ عادِلٌ بِحُكمِهِ ؛

خداوند به خاطر قضاوت عادلانه‏اش، از ظالم انتقام مى‏گيرد.تفسير امام حسن عسكرى عليه‏ السلام، ص ۳۴۹، ح ۲۳۲

۲۰ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :إنَّ الْمَعونَةَ تَأْتى مِنَ اللّه‏ِ عَلى قَدْرِ الْمَؤونَةِ وَ اِنَّ الصَّبْرَ يَأْتى مِنَ اللّه‏ِ عَلىقَدْرِ الْمُصيبَةِ؛

به راستى كه كمك از جانب خداوند به اندازه هزينه مى‏رسد و صبر از جانب خداوندبه اندازه گرفتارى مى‏آيد.كنزالعمّال، ح ۱۵۹۹۳

۲۱ امام صادق عليه‏ السلام :... وَ لَو كانَتِ النِّيّاتُ مِنْ اَهْلِ الْفِسْقِ يُؤخَذُ بِها اَهْلُها ، اِذا لاَُخِذَ كُلُّمَنْ نَوَى الزِّنا بِالزِّنا ، وَ كُلُّ مَنْ نَوَى السَّرِقَةَ بِالسَّرِقَةِ ، وَ كُلُّ مَنْ نَوَى الْقَتلَ بِالْقَتْلِ ،وَ لكِنَّ اللّه‏َ عَدْلٌ حَـكيمٌ ، لَيْسَ الْجَوْرُ مِنْ شَأنِهِ ، وَ لكِنَّهُ يُثيبُ عَلى نيّاتِ الْخَيرِ اَهْلَها ،وَ اِضْمارهِم عَلَيْها ، وَ لا يُؤاخِذُ اَهْلَ الْفُسوقِ حَتّى يَفْعَلوا ؛

اگر فاسقان به نيت‏هايشان بازخواست مى‏شدند، در اين صورت، هركس نيّت زنامى‏كرد، به زنا و هركس نيّت دزدى مى‏كرد، به دزدى و هر كس نيّت كشتن مى‏كرد، بهكشتن بازخواست مى‏شد، ولى خداوند عادل حكيم است و ظلم، از شأن او به دور است،امّا نيكوكاران را بر پايه نيت‏هاى خوبشان و بر پايه نيت‏هاى خوبى كه پنهان داشته‏اند،پاداش مى‏دهد و بدكاران را تا زمانى كه كار بد انجام نداده‏اند، باز خواست نمى‏كند.قرب الإسناد ، ص۹، ح ۲۸ و ص ۴۸، ح ۱۵۸

۲۲ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :فِى التَّخويفِ مِنَ القيامَةِ وَ الحِسابِ : اُذكُروا وُقوفَكُم بَيْنَ يَدَىِ اللّه‏ِ جَلَّجَلالُهُ ؛ فَاِنَّهُ الْحَـكَمُ الْعَدْلُ ، وَ اسْتَعِدُّوا لِجَوابِهِ اِذا سَأَلَكُمْ ؛

درباره ترس از قيامت و حسابرسى: لحظه ايستادنتان در پيشگاه خداوند ـ جلّجلاله ـ را به ياد آوريد، چراكه او حاكم عادل است و خودتان را براى پاسخگويى آمادهسازيد كه از شما مى‏پرسد.امالى صدوق ، ص ۳۵۴، ح ۴۳۲

۲۳ امام صادق عليه‏ السلام:اِنَّ بَنى اِسرائيلَ اَ تَوا موسى عليه‏ السلام ، فَسَأَلوهُ اَنْ يَسْاَلَ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ اَنْيُمْطِرَ السَّماءَ عَلَيْهِمْ اِذا اَرادوا ، وَ يَحْبِسَها اِذا اَرادوا ، فَسَاَلَ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ ذلِكَ لَهُمْ . فَقالَاللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ : ذلِكَ لَهُم يا موسى ، فَاَخْبَرَهُم موسى فَحَرَثوا وَ لَمْ يَتْرُ كوا شَيْئا اِلاّزَرَعوهُ ثُمَّ اسْتَنْزَلُوا الْمَطَرَ عَلى اِرادَتِهِم ، وَ حَبَسوهُ عَلى اِرادَتِهِم ، فَصارَت زُروعُهُم كَاَنَّهَا الْجِبالُ وَ الآجامُ ، ثُمَّ حَصَدوا وَ داسوا وَ ذَرّوا فَلَمْ يَجِدوا شَيئا فَضَجّوااِلى موسى عليه‏ السلام وَ قالوا : اِنَّما سَأَلـْناكَ اَنْ تَسْاَلَ اللّه‏َ اَنْ يُمْطِرَ السَّماءَ عَلَيْنااِذا اَرَدْنا فَاَجابَنا ، ثُمَّ صَيَّرَها عَلَيْنا ضَرَرا فَقالَ : يا رَبِّ اِنَّ بَنى اِسرائيلَ ضَجّوامِمّا صَنَعْتَ بِهِم ، فَقالَ : وَ مِمَّ ذاكَ يا موسى ؟ قالَ : سَاَلونى اَنْ اَسْاَ لَكَ اَنْ تُمْطِرَالسَّماءَ اِذا اَرادوا وَ تَحبِسَها اِذا اَرادوا فَاَجَبْتَهُمْ ثُمَّ صَيَّرتَها عَلَيْهِمْ ضَرَرا ! فَقالَ :يا موسى ، اَ نَا كُنتُ المُقَدِّرَ لِبَنى اِسرائيلَ فَلَمْ يَرضَوا بِتَقديرى ، فَاَجَبْتُهُم اِلى اِرادَتِهِمْفَكانَ ما رَاَيْتَ ؛

بنى اسرائيل نزد موسى عليه‏ السلام آمدند و از او خواستند كه از خداوند عزّوجلّدرخواست كند تا هرگاه آنان اراده كردند، آسمان برايشان ببارد و هرگاه آنان خواستند،آن را از باريدن باز دارد. موسى عليه‏ السلام نيز خواسته آنان را از خداوند عزّوجلّ در خواستنمود. خداوند عزّوجلّ فرمود: «اى موسى! باشدپذيرفتم». موسى عليه‏ السلام آنان را خبرداركرد. پس به كشت همه دانه‏ها پرداختند و چيزى را فروگذار نكردند. سپس بر پايهخواستشان، بارش باران را درخواست نمودند و براساس درخواستشان از آن جلوگيرىكردند. در نتيجه، كشتزارهايشان چنان پُربار شد كه محصول آنها همانند كوه‏ها و نيزارهاگرديد. سپس درو كردند و كوبيدند و باد دادند، امّا چيزى به دست نياوردند. پس، نزدموسى عليه‏ السلامفرياد و ناله سر دادند و گفتند: ما از تو در خواست كرديم كه از خدا بخواهى كههرگاه ما خواستيم، آسمان بر ما ببارد. خدا خواسته ما را پذيرفت و سپس آن را بر ضرر ماگرداند! موسى عليه‏ السلام گفت: پروردگارا! بنى اسرائيل، از كار تو به فرياد آمدند. خدا فرمود: «اىموسى! براى چه؟» گفت: از من درخواست كردند كه از تو بخواهم هرگاه آنان خواستند،آسمان را ببارانى و هرگاه خواستند، آن را از بارش باز دارى . تو هم پذيرفتى، اما آن را بهضررشان گرداندى! خدا فرمود: «اى موسى! من براى بنى اسرائيل، تقدير كرده بودم،ولى آنان به مقدرات من راضى نشدند. پس، خواسته‏شان را پذيرفتم و نتيجه‏اش اينشد كه ديدى ».كافى ، ج ۵، ص ۲۶۲، ح ۲

۲۴ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :عن جبرئيل عليه‏ السلام : عن اللّه‏ِ عَزَّوَجَلَّ، قالَ: قالَ اللّه‏ُ تَبارَكَ وَ تَعالى : ... اِنَّمِن عِبادىَ المُؤمِنينَ لَمَن يُريدُ البابَ مِنَ العِبادَةِ فَاَ كُفُّهُ عَنهُ ، لِئَلاّ يَدخُلَهُعُجبٌ فَيُفسِدَهُ ذلِكَ ، و اِنَّ مِن عِبادىَ المُؤمِنينَ لَمَن لا يَصلُحُ ايمانُهُ اِلاّ بِالفَقرِوَ لَو اَغنَيتُهُ لاََفسَدَهُ ذلِكَ ، و اِنَّ مِن عِبادىَ المُؤمِنينَ لَمَن لا يَصلُحُ ايمانُهُ اِلاّ بِالغَناءِولَو اَفقَرتُهُ لاََفسَدَهُ ذلِكَ ، واِنَّ مِن عِبادىَ المُؤمِنينَ لَمَن لا يَصلُحُ ايمانُهُ اِلاّ بِالسُّقمِولَو صَحَّحتُ جِسمَهُ لاََفسَدَهُ ذلِكَ ، و اِنَّ مِن عِبادىَ المُؤمِنينَ لَمَن لا يَصلُحُ ايمانُهُاِلاّ بِالصِّحَّةِ ولَو اَسقَمتُهُ لاََفسَدَهُ ذلِكَ ، اِنّى اُدَبِّرُ عِبادى لِعِلمى بِقُلوبِهِم ، فَاِنّىعَليمٌ خَبيرٌ ؛

به نقل از جبرئيل: خداوند تبارك و تعالى فرمود: ... بعضى از بندگان مؤمن من،كسانى هستند كه مى‏خواهند از راه عبادت، به درگاه من وارد شوند، ولى من مانعمى‏شوم، به خاطر اين كه غرور در آنان به وجود نيايد تا فاسدشان كند. و بعضى از بندگانمؤمن من، كسانى هستند كه ايمانشان جز با فقر، درست نمى‏شود، كه اگر بى‏نيازشانكنم، بى‏نيازى فاسدشان مى‏كند. و بعضى از بندگان مؤمن من، كسانى هستند كهايمانشان جز با ثروت، درست نمى‏شود كه اگر نيازمندشان كنم، نيازمندى فاسدشانمى‏كند. و بعضى از بندگان مؤمن من، كسانى هستند كه ايمانشان جز با بيمارى، درستنمى‏شود، كه اگر به آنان تن‏درستى ببخشم، تن‏درستى فاسدشان مى‏كند. و بعضى ازبندگان مؤمن من، كسانى هستند كه ايمانشان جز با تن‏درستى، درست نمى‏شود كه اگربيمارشان كنم، بيمارى فاسدشان مى‏كند. در حقيقت، من، بندگانم را با آگاهى‏اى كه ازدل‏هايشان دارم اداره مى‏كنم؛ چراكه من داناى آگاهم».توحيد ، ص ۳۹۹، ح ۱

۲۵ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ اللّه‏َ جَلَّ ثَناؤُهُ يَقولُ : و عِزَّتى و جَلالى ، ما خَلَقتُ مِن خَلقى خَلقا اَحَبَّ اِلَىَّ مِن عَبدىَ المُؤمِنِ و لِذلِكَ سَمَّيتُهُ بِاسْمى مُؤمِنا ، لاَُحرِّمُهُ ما بَينَ المَشرِقِوَ المَغرِبِ وَ هِىَ خِيَرَةٌ لَهُ مِنّى و اِنّى لاَُمَلِّكُهُ ما بَينَ المَشرِقِ وَ المَغرِبِ و هِىَ خِيَرَةٌ لَهُمِنّى ، فَليَرضَ بِقَضائى ، وَ ليَصبِر عَلى بَلائى وَ ليَشكُر نَعمائى ، اَكتُبُهُ يا مُحَمَّدُ مِنَالصِّدّيقينَ عِندى ؛

خداوند ـ كه نام او بلند باد ـ مى‏فرمايد: «به عزّت و جلالم سوگند، از ميان آفريدگانمآفريده‏اى كه نزد من محبوب‏تر از بنده مؤمنم باشد، نيافريدم و بدين جهت، او را به اسمخودم، مؤمن، نام نهادم. البته گاه او را از آنچه ميان مشرق و مغرب است، محروممى‏سازم و اين انتخاب من براى اوست و گاه او را از آنچه ميان مشرق و مغرب است،بهره‏مند مى‏سازم و آن، انتخاب من براى او است. پس بايد به خواست من، خشنود باشدو بر بلاى من، صبر كند و نعمت‏هاى مرا شكر نمايد. اى محمّد! او را در شمار صديقين(بندگان راستين) خود مى‏نويسم».مشكاة الأنوار ، ص ۷۳، ح ۱۳۶

۲۶ امام على عليه‏ السلام :اِذا فَشَى الزِّنا ظَهَرَ مَوْتُ الفُجاءَةِ ، وَ اِذا جارَ الْحاكِمُ قَحَطَ الْمَطَرُ ؛

هرگاه زنا رواج پيدا كند، مرگِ ناگهانى پديدار مى‏شود و هرگاه حاكم ستم كند،باران نمى‏بارد.دعائم الإسلام ، ج ۲، ص ۵۳۱، ح ۱۸۸۸

۲۷ امام رضا عليه‏ السلام :مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللّه‏ِ كانَ اللّه‏ُ عِنْدَ ظَـنِّهِ بِهِ وَ مَنْ رَضىَ بِالْقَليلِمِنَ الرِّزْقِ قَبِلَ اللّه‏ُ مِنْهُ الْيَسيرَ مِنَ الْعَمَلِ وَ مَنْ رَضىَ بِالْيَسيرِ مِنَ الْحَلالِخَفَّت مَؤُونَتُهُ وَ تَنَعَّمَ اَهْلُهُ ، وَ بَصَّرَهُ اللّه‏ُ داءَ الدُّنيا وَ دَواءَها ، وَ اَخْرَجَهُ مِنْها سالِمااِلى دارِ السَّلامِ ؛

هر كس به خدا خوش گمان باشد، خداوند مطابقِ گمان او، با وى رفتار مى‏كند و هركس به روزىِ كم راضى باشد، خداوند عمل كم را از او مى‏پذيرد و هركس به روزىحلال اندك خشنود باشد، هزينه زندگى‏اش سبك مى‏شود و خانواده‏اش در نعمتخواهند بود و خداوند، او را از بيمارى و درمان دنيا آگاه مى‏كند و به سلامت، از دنيا بهخانه سلامت (آخرت) بيرون مى‏بَرد.كافى ، ج ۸ ، ص ۳۴۷، ح ۵۴۶

۲۸ امام على عليه‏ السلام :ما اَعْجَبَ هذَا الاِْنْسانَ مَسرورٌ بِدَرْكِ ما لَمْ يَكُنْ لِيَفوتَهُ ، مَحزونٌ عَلىفَوتِ ما لَمْ يَكُنْ لِيُدْرِكَهُ ، وَ لَوْ اَ نَّهُ فَكَّرَ لاََبْصَرَ وَ عَلِمَ اَ نَّهُ مُدَبَّرٌ ، وَ اَنَّ الرِّزقَ عَلَيْهِ مُقَدَّرٌ ،وَ لاَقْتَصَرَ عَلى ما تَيَسَّرَ ، وَ لَم يَتَعَرَّض لِما تَعَسَّرَ ؛

چه تعجب‏آور است اين انسان! با رسيدن به چيزى كه از دستش نمى‏رفت، خوشحالمى‏شود و براى از دست دادن چيزى كه به آن نمى‏رسد، ناراحت مى‏شود، در صورتى كهاگر فكر مى‏كرد، مى‏فهميد و مى‏دانست كه كارش برنامه‏ريزى شده است و روزى برايشتقدير شده است و در نتيجه به آنچه آسان به دستش مى‏رسد، اكتفا مى‏كرد و آنچه را كهسخت به دست مى‏آيد، دنبال نمى‏نمود.تحف العقول ، ص ۲۱۵

۲۹ امام صادق عليه‏ السلام :هذِهِ الآفاتُ... مِنَ الوَباءِ وَ الجَرادِ و ما اَشبَهَ ذلِكَ ما بالُها لا تَدومُ ...و يُلذَعُ اَحيانا بِهذِهِ الآفاتِ اليَسيرَةِ لِتَأديبِ النّاسِ وَ تَقويمِهِم ، ثُمَّ لا تَدومُ هذِهِالآفاتُ ، بَل تَـكشِفُ عَنْهُم عِندَ القُنوطِ مِنهُم ، فَتَـكونُ وُقوعُها بِهِمْ مَوعِظَةً و كَشفُهاعَنهُم رَحمَةً ... . فَاِذا عَضَّتهُ المَكارِهُ وَ وَجَدَ مَضَضَهَا اتَّعَظَ وَ اَبصَرَ كَثيرا مِمّاكانَ جَهِلَهُ وَ غَفَلَ عَنهُ ، وَ رَجَعَ اِلى كَثيرٍ مِمّا كانَ يَجِبُ عَلَيهِ ... اِنَّ هذِهِ الآفاتِ وَ اِن كانَتتَنالُ الصّالِحَ وَ الطّالِحَ جَميعاً ، فَاِنَّ اللّه‏َ جَعَلَ ذلِكَ صَلاحا لِلصِّنفَينِ كِلَيهِما :اَمَّا الصّالِحونَ فَاِنَّ الَّذى يُصيبُهُم مِن هذا يَرُدُّهُم نِعَمَ رَبِّهِم عِندَهُم فى سالِفِ اَيّامِهِم فَيَحدوهُم ذلِكَ عَلَى الشُّكرِ وَ الصَّبرِ ، وَ اَمَّا الطّالِحونَ فَاِنَّ مِثلَ هذا اِذا نالَهُمكَسَرَ شِرَّتَهُم وَ رَدَعَهُم عَنِ المَعاصى وَالفَواحِشِ ، وَ كَذلِكَ يَجْعَلُ لِمَن سَلِمَ مِنهُممِنَ الصِّنفَينِ صَلاحا فى ذلِكَ ، اَمَّا الاَبرارُ فَاِنَّهُم يَغتَبِطونَ بِماهُم عَلَيهِ مِنَ البِرِّوَ الصَّلاحِ و يَزدادونَ فيهِ رَغبَةً وَ بَصيرَةً ، و اَمَّا الفُجّارُ فَاِنَّهُم يَعرِفونَ رَأفَةَ رَبِّهِموَ تَطَوُّلَهُ عَلَيهِم بِالسَّلامَةِ مِن غَيرِ استِحقاقِهِم ، فَيَحُضُّهُم ذلِكَ عَلَى الرَّأفَةِ بِالنّاسِوَالصَّفحِ عَمَّن اَساءَ اِلَيهِم ؛

اين آفت‏ها، از قبيل وبا و هجوم ملخ و مانند اينها، دوام ندارند...و گاهىبا اين آفت‏هاى زودگذر، آسيبى به مردم مى‏رسد تا ادب شوند و مقاوم گردند.البته آفت‏ها دوامى ندارند و همين كه موجب نااميدى مردم شوند، برداشته مى‏شوندتا معلوم گردد كه گرفتار شدن به آفات، اندرزى براى مردم و برطرف شدن آفات نيزبخشايشى در حق آنان است... پس هرگاه سختى‏ها انسان را فرا گرفتند و او رنج آنهارا چشيد، پند مى‏گيرد و از بسيارى چيزها كه نمى‏دانست و غفلت داشت، آگاه مى‏گرددو به سوى بسيارى چيزها كه بر او واجب بوده، توجه مى‏كند... هرچند چنين آفت‏هايىهم به نيكوكاران و هم به بدكاران مى‏رسند، امّا خداوند، آنها را براى هر دو گروه، خوبقرار داده است.براى نيكوكاران، خوب است، چون هر آسيبى به آنان برسد، آنها را نسبت بهنعمت‏هاى پروردگارشان ـ كه در گذشته داشته‏اند ـ هشيارتر مى‏كند و به سپاس‏گزارى وصبر بر مى‏انگيزد. براى بدكاران هم خوب است، چون وقتى چنين آسيبى به آنها برسد،شرارتشان را در هم مى‏شكند و از گناهان و زشتى‏ها بازشان مى‏دارد.همچنين خداوند، جانِ سالم به در بُردن از آفت‏ها را براى هر دو گروه،خوب قرار داده است. براى نيكوكاران، خوب است، چون آنها را به نيكىو درستكارى خويش اميدوار مى‏كند و براى بدكاران هم خوب است، چون مهربانى و احسان پروردگارشان را در مى‏يابند كه آنها را سالم قرار داد، با آن‏كهشايسته‏اش نبودند، و همين، آنها را به مهربانى با مردم و گذشت از بدى‏هاى ديگراندر حقّ خويش، تشويق مى‏كند.بحار الأنوار ، ج ۳، ص ۱۳۸ و ۱۳۹

۳۰ پيامبر عليه‏ السلام :لا يُصيبُ عَبْدا نَـكْبَةٌ فَما فَوقَها اَو دونَها اِلاّ بِذَنْبٍ ، وَ ما يَعْفُو اللّه‏ُعَنْهُ اَكثَرُ ؛

هيچ بنده‏اى به بدبختى و بالاتر و پايين‏تر از آن نمى‏رسد، مگر به خاطر گناهى. البتهآنچه خدا از آن در مى‏گذرد، بسيار بيشتر است.سنن الترمذى ، ج ۵، ص ۳۷۸، ح ۳۲۵۲

۳۱ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :شَكى نَبىٌّ مِنَ الاَنبِياءِ اِلى رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقالَ : يا رَبِّ يَكونُ العَبدُمِن عَبيدِكَ يُؤمِنُ بِكَ وَ يَعمَلُ بِطاعَتِكَ ، فَـتَزوى عَنهُ الدُّنيا ، وَ تَعرِضُ لَهُالبَلاءَ ، وَ يَـكونُ العَبدُ مِن عَبيدِكَ يَكفُرُ بِكَ و يَعمَلُ بِمَعاصيكَ ، فَتَزوى عَنهُالبَلاءَ وَ تَعرِضُ لَهُ الدُّنيا . فَاَوحَى اللّه‏ُ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَيهِ ؛ اَنَّ البِلادَ وَالعِبادَ لى ، و اَ نَّهُلَيسَ مِن شَى‏ءٍ اِلاّ يُسَبِّحُنى و يُهَلِّـلُنى و يُـكَبِّرُنى ، واَمّا عَبدىَ المُؤمِنُ فَلَهُسَيِّـئاتٌ فَاَزوى عَنهُ الدُّنيا ، و اَعرِضُ لَهُ البَلاءَ حَتّى يَأتيَنى فَاَجزِيَهُ بِحَسَناتِهِ ،و اَمّا عَبدىَ الكافِرُ فَلَهُ حَسَناتٌ فَاَزوى عَنهُ البَلاءَ ، و اَعرِضُ لَهُ الدُّنيا حَتّى يَأتيَنىفَاَجزِيَهُ بِسَيِّئاتِهِ ؛

يكى از پيامبران به پروردگارش شِكوه نمود و گفت: پروردگارا! بنده‏اى از بندگانت بهتو ايمان مى‏آورد و طبق فرمان تو عمل مى‏كند و تو، دنيا را از او باز مى‏دارى (او را از دنيامحروم مى‏كنى) و در معرض بلا قرارش مى‏دهى. و بنده‏اى از بندگانت به تو كفر مى‏ورزدو تو را نافرمانى مى‏كند و تو، بلا را از او باز مى‏دارى و دنيا را به او ارزانى مى‏كنى! خداوند عزّ و جلّ به او وحى فرمود: «سرزمين‏ها و بندگان، از آنِ من‏اند و هيچ چيزى نيست، جزاين‏كه مرا منزه و يگانه و بزرگ مى‏داند. امّا بنده مؤمنم، گناهانى دارد و من دنيا را از او بازمى‏دارم و او را در معرض بلا قرار مى‏دهم تا اين‏كه در قيامت نزد من بيايد و پاداشخوبى هايش را بدهم. و امّا بنده كافرم، خوبى‏هايى دارد، و من بلا را از او باز مى‏دارم ودنيا را به او عَرضه مى‏كنم تا نزد من بيايد و كيفر گناهانش را بدهم».المعجم الكبير ، ج۱۲،ص۱۱۷،ح۱۲۷۳۵

۳۲ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ الرَّجُلَ لَتَـكونُ لَهُ دَرَجَةٌ رفيعَةٌ مِنَ الْجَنَّةِ لا يَنالُها اِلاّ بِشَى‏ءٍمِنَ الْبَلايا تُصيبُهُ ، حَتّى يَنْزِلَ بِهِ الْمَوتُ وَ ما بَلَغَ تِلكَ الدَّرَجَةَ ، فَيُشَدَّدُ عَلَيْهاحَتّى يَبْلُغَها ؛

انسان، گاهى درجه عالى‏اى در بهشت دارد كه جز در سايه برخى گرفتارى‏ها به آننمى‏رسد و چنانچه مرگش فرا رسد و او به آن درجه نرسيده باشد، هنگام مرگش، چنانبر او سخت گرفته مى‏شود كه به آن درجه دست يابد.مسند زيد ، ص ۴۱۰

۳۳ امام على عليه‏ السلام :مَنْ رَضىَ بِما قُسِمَ لَهُ ، استَراحَ قَلْبُهُ وَ بَدَنُهُ ؛

هركس به آنچه برايش قسمت شده، راضى باشد، قلب و بدنش، آسوده مى‏گردد.شرح نهج البلاغه ، ج ۲۰، ص ۲۶۲، ح ۶۱

۳۴ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ لِلشَّيْطانِ لَمَّةً بِابْنِ آدَمَ وَ لِلمَلَكِ لَمَّةً ، فَاَمّا لَمَّةُ الشَّيطانِ فَاِيعادٌ بِالشَّرِّوَ تَكذيبٌ بِالحَقِّ ، وَ اَمّا لَمَّةُ المَلَكِ فَاِيعادٌ بِالخَيْرِ وَ تَصديقٌ بِالحَقِّ ، فَمَن وَجَدَ ذلِكَ فَليَعْلَماَ نَّهُ مِنَ اللّه‏ِ فَلْيَحمَدِ اللّه‏َ ، وَ مَن وَجَدَ الاُخرى فَليَتَعَوَّذ بِاللّه‏ِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيمِ ؛

شيطان القائاتى به فرزند آدم دارد و فرشته نيز الهاماتى دارد: القاى شيطان، به بدى وعده دادن و حق را تكذيب نمودن و الهام فرشته، به خوبى وعده دادن و حق را تصديقكردن است. پس هركس الهام به خوبى را در دل خود يافت، بداند كه از جانب خداونداست و بدين خاطر، خدا را ستايش نمايد و هركس چيزى غير از اين يافت، از شيطانِرانده شده، به خدا پناه ببرد.سنن الترمذى ، ج ۵، ص ۲۱۹، ح ۲۹۸۸

۳۵ امام على عليه‏ السلام :لا يَسعَدُ اَحَدٌ اِلاّ بِإِقامَةِ حُدودِ اللّه‏ِ وَ لا يَشْقى اَحَدٌ اِلاّ بِاِضاعَتِها ؛

هيچ كس جز با برپايى حدود خداوند خوش‏بخت و هيچ كس جز با ضايع كردن آنها،بدبخت نمى‏شود.غرر الحكم ، ح ۱۰۸۵۳

۳۶ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :اِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ يَقولُ : اِنّى اِذَ ا ابْتَلَيْتُ عَبْدا مِنْ عِبادى مُؤمِنا فَحَمِدَنىعَلى مَا ابْتَلَيتُهُ ، فَاِنَّهُ يَقومُ مِنْ مَضْجَعِهِ ذلِكَ كَيَومَ وَلَدَتْهُ اُمُّهُ مِنَ الْخَطايا . وَ يَقولُ الرَّبُّعَزَّ وَ جَلَّ : اَنَا قَيَّدْتُ عَبدى وَابْتَلَيتُهُ ، وَ اَجرُوا لَهُ كَما كُنْتُمْ تُجرُونَ لَهُ وَ هُوَ صَحيحٌ ؛

خداوند عزّ و جلّ مى‏فرمايد: «هرگاه من يكى از بندگان مؤمنم را گرفتار ساختم و بهخاطر آن گرفتارى، ستايشم نمود، بى گمان از بسترش همانند روزى كه از مادر متولّدشده، بدون گناه بر مى‏خيزد» و مى‏فرمايد: «من بنده‏ام را گرفتار و مبتلا ساختم. شما،پاداش او را همانند زمان سلامتش به او بدهيد.مسند ابن حنبل ، ج ۶، ص ۷۷، ح ۱۷۱۱۸

۳۷ امام صادق عليه‏ السلام :سَاَلتُ اَبا عَبدِ اللّه‏ِ عليه‏ السلام عَن قَولِ اللّه‏ِ عَزَّ وَ جَلَّ : «وَ ما اَصَابَكُم مِنْمُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ اَيْديكُمْ» اَرَاَيتَ ما اَصابَ عَليّا وَ اَهلَ بَيتِهِ عليهم‏السلاممِن بَعْدِهِ هُوَ بِماكَسَبَت اَيديهِم ، وَ هُم اَهلُ بَيتِ طَهارَةٍ مَعصومونَ ؟ فَقالَ : اِنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله كانَ يَتوبُاِلَى اللّه‏ِ وَ يَستَغفِرُهُ فى كُلِّ يَومٍ وَ لَيلَةٍ مِئَةَ مَرَّةٍ مِن غَيرِ ذَنبٍ ، اِنَّ اللّه‏َ يَخُصُّ اَولياءَهُ بِالمَصائِبِ لِيَأْجُرَهُم عَلَيها مِن غَيرِ ذَنبٍ ؛

از امام صادق عليه‏ السلام درباره اين سخن خداوند عزّ و جلّ: (و هرگونه مصيبتى به شمابرسد، نتيجه اعمال خود شماست) پرسيدم كه: درباره آنچه به على و اهل بيت او عليهم‏السلامپس از او رسيد، چه نظرى دارى؟ آيا آن هم نتيجه اعمال خودشان بود، در حالى كهآنان خاندانى پاك و معصومند؟ فرمودند: «پيامبر خدا صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله بدون آن كه گناهى كردهباشد، شبانه روزى، صد مرتبه به درگاه خداوند، توبه مى‏كرد و آمرزشمى‏طلبيد. خداوند، اولياى خود را گرفتار مصائب مى‏كند تا به سبب آن پاداششان دهد،بدون آن‏كه گناهى كرده باشند.كافى ، ج ۲، ص ۴۵۰، ح ۲

۳۸ پيامبر صلى ‏الله ‏عليه‏ و ‏آله :ما يُصيبُ الْمُسْلِمَ ، مِنْ نَصَبٍ ولا وَصَبٍ ، و لا هَمًّ وَ لا حَزَنٍ وَ لا اَذْىً وَ لاغَمًّ ، حَتَّى الشَّوكَةِ يُشاكُها ، اِلاّ كَفَّرَ اللّه‏ُ بِها مِنْ خَطاياهُ ؛

به مسلمان، رنج و درد طولانى و غم و اندوه و آزار و غصه‏اى نمى‏رسد، حتّى خارى بهتنش فرو نمى‏رود، مگر اين‏كه خداوند به خاطر آن‏ها، گناهان او را پاك مى‏كند.صحيح البخارى ، ج۵،ص۲۱۳۷،ح۵۳۱۸

۳۹ امام رضا عليه‏ السلام :إِنَّ اللّه‏َ تَبارَكَ وَ تَعالى لَمْ يُبِحْ اَكْلاً وَ لاشُرْبا اِلاّ لِما فيهِ الْمَنْفَعَةُوَ الصَّلاحُ وَ لَمْ يُحَرِّمْ اِلاّ ما فيهِ الضَّرَرُ وَ التَّلَفُ وَ الْفَسادُ، فَكُلُّ نافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فيهِقُوَّةٌ لِلْبَدَنِ فَهُوَ حَلالٌ؛

خداوند تبارك و تعالى هيچ خوردنى و نوشيدنى را حلال نكرده است، مگر آن كه درآن منفعت و صلاحى بوده و هيچ خوردنى و نوشيدنى را حرام ننموده، مگر آن كه در آنضرر و مرگ و فسادى بوده است. پس هر چيز مفيد و مقوّى بدن، كه باعث تقويت آنشود، حلال شده است.مستدرك الوسايل، ج ۱۶، ص ۳۳۳، ح ۲

۴۰ امام على عليه‏ السلام :اللّهُمَّ لا تَفْعَل بى ما اَ نَا اَهْلُهُ ، فَاِنَّكَ اِنْ تَفْعَل بى ما اَ نَا اَهْلُهُ تُعَذِّبْنىوَ لَم تَظْلِمنى ، اَصْبَحْتُ اَ تَّقى عَدْلَكَ وَ لا اَخافُ جَورَكَ ، فَيا مَنْ هُوَ عَدلٌ لايَجورُ ارحَمنى ؛

خدايا! آن چنان كه من سزاوارش هستم، با من رفتار نكن، زيرا اگر با من آن چنانرفتار كنى كه سزاوار آنم، عذابم خواهى نمود، در حالى كه بر من ظلم نكرده‏اى.من از عدالت تو مى‏ترسم، نه ظلم كردن تو! پس، اى بسيار عادلى كه ظلم نمى‏كند،بر من رحم كن!كافى ، ج ۴، ص ۴۳۳، ح ۵


پديدآورنده : هادی موحدی