شیوه ‏شناسی محقق شوشتری در شناسایی و حل تصحیفات راه‏ یافته در نام راویان (با تأکید بر کتاب قاموس الرجال)

نشریه : حدیث حوزه

نویسنده : پديدآورنده : محمدصادق بخشی جویباری

چکیده :

در گزارش سند روایات و همچنین منابع رجالی، تصحیفاتی در نام، کنیه و یا لقبِ راویان مشاهده می‏شود؛ قدم اول برای برطرف‏ کردن این آسیب‏، شناسایی مصادیق تصحیف است؛ یکی از رجالیان متأخر که در این مسیر تلاش فراوانی نموده، علامه شوشتری است که در کتاب رجالی خود «قاموس الرجال»، ضمن تصحیح و رفع نارسایی های کتاب «تنقیح المقال» مرحوم مامقانی (م1351ق) به شناسایی آسیب ‏های سندی ناشی از تصحیف پرداخته است؛ ایشان با دقت و اهتمام ویژه و با بهره گیری از پنج روشِ «ناشناخته‏ بودن نام راوی»، «طبقه شناسی»، «همخوانی اسم و کنیه راوی»، «مراجعه به نسخه های اصیل» و «ناسازگاری ادبی» به شناسایی تصحیفات راه ‏یافته در نام راویان و اصحاب ائمه علیهم السلام پرداخته است؛ محقق شوشتری افزون بر کشف تصحیفات، اشتباه نسخه نگاران، خطای مؤلف، آمیختگی حاشیه با متن و تشابه رسم الخطی حروف را به عنوان چهار علت عمده برای ایجاد تصحیف برشمرده است؛ همچنین توجه به رابطه ‏های إکثارِ روایت راوی و مروی عنه را به عنوان یکی از راههای برطرف ‏نمودن این آسیب مورد توجه قرار داده است.