تحلیل درصد بهره‌مندی تفاسیر قرآن از روایات اهل‌بیت(ع)

نشریه : پژوهش های قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : امیر حسین بانکی پورفرد
پديدآورنده : نرگس خوشبخت

چکیده :

تولید علم به جای توزیع علم، در گرو تعیین مرزهای دانش در موضوع مورد پژوهش است. در زمینۀ روایات تفسیری نیز ابتدا باید وضعیت تفاسیر از لحاظ میزان اقناع مخاطب و فراوانی روایاتِ استقصاء شده، بررسی شود. پژوهش حاضر پس از مقایسۀ تفاسیر، با روش تطبیقی ـ تاریخی به توصیف و تحلیل نتایج به دست آمده می‎‌پردازد. جامعۀ آماری این پژوهش شامل 94 تفسیر از تفاسیر موجود در نرم‌افزار جامع‌التّفاسیر و تفسیر‌های مهم دیگری چون البیان، الجواهر، تسنیم و تفسیر اهل‌بیت(ع) است. گزینش این منابع، بر اساس میزان فراوانی روایات و اقتباس سایر منابع از آن‌ها صورت گرفته است. این بررسی به صورت موردی و حول 175 آیه از سور‌ه‌های نساء، مائده و آل‌عمران انجام شده است. براساس این بررسی‌ها، دو آسیب مهم روایات‌تفسیری عبارتند از استقصاء ناقص و نیز پراکندگی روایات‌‌ تفسیری در منابع‌ روایی به‌طوری‌که در بازۀ مورد مطالعه، تعداد 529 روایت جدید از منابع روایی(بیش از 60 درصد کل روایات جدید قرن15)، توسط پژوهشگر از منابع‌ روایی یافت شد. همچنین حدود 45 درصد از روایات موجود در ذیل آیات، در 11 تفسیر برتر(شیعی و سنّی) این تحقیق موجود است.