عدي بن حارثه، از قبيله «بني مالك بن نجار» در شمار «مصريان» است. در سال 46 ق به دستور معاويه فرماندار طرابلس شد و در سال 47 ق به آفريقا حمله كرد و آن ديار را در زمره بلاد اسلامي گردانيد: اسد الغابة، ج 2، ص 191. زركلي از او با عنوان «صحابي خطيب» ياد كرده و گفته او در حالي كه امير «برقه» بود در همان وادي درگذشت و قبر او هنوز در دامنه كوه سبز، مشهور است: الاعلام، ج 3، ص 36) و گاهي نيز به خاطر اسامي نياكان نزديكش «ابن مُكرّم» و «ابن منظور» خوانده اند.
گروهي نيز او را به موطن اقامت وي شناخته و از او با عناوين «إفريقي» و «مصري» ياد مي كنند. هم چنين ابن منظور نسب‌نامه كامل خود را در كتاب شهيرش لسان العرب تا آدم ابوالبشر آورده است (ر.ک: لسان العرب، مدخل «جرب»).
مورّخان در باره محلّ تولّد ابن منظور، هم‌داستان نيستند، امّا همگي بر حضور او در قاهره، به عنوان كاتب ديوان انشاء و پس از آن در طرابلس غرب، به عنوان قاضي اتّفاق نظر دارند (واقع در ليبي کنوني) (دائرة المعارف بزرگ اسلامي، ج 4، ص 704).
گفتني است كه خاندان «آل مكرّم» هم اكنون در «تاجوراء» از توابع طرابلس غرب زندگي مي كنند كه ابن منظور قضاوت آن جا را عهده دار بوده است. مذهب او را شافعي (مختصر تاريخ دمشق لابن عساكر، ج 1، ص 11، مقدّمه) و يا شيعي دور از تعصّب گفته اند.
ابن منظور، در اواخر عمر نابينا شد و در مصر دار فاني را بدرود گفت (همان، ص 13).

2. شخصيت علمي

بازخواني سياهه آثار علمي ابن منظور، گوياي آن است كه وي اديب، لغوي، شاعر و محدّث بوده و در كنار اشتغالات علمي، منصب حكومتي قضاوت را نيز بر عهده داشته است.
او در طليعه كتاب نثار الأزهار، از دوران طفوليت خويش ياد مي كند و ماجراهايي را از آن دوران بازگو نموده كه نشان گر آن است كه پدرش از نويسندگان و دانش‌مندان عصر خود و خانه پدري اش محلّ رفت و آمد عالمان آن ديار بوده است (همان، ص 12). پرورش در چنين خانه اي، با علاقه مندي او به دانش عجين گشت و از محمّد بن مكرّم، دانش‌مندي سترگ و نوآور پديد آورد. مترجمان وي را با عبارت «كان فاضلاً... و كان كثير الحفظ» ستوده اند ( فَواتُ الوفيات و الدليل عليها، ج 4، ص 39).
او دست كم از درس چهار استاد بيشتر بهره برده است:
الف. مرتضي بن أبي الجود حاتم بن مسلم حارثي (م 634 ق)؛
ب. عبد الرحيم بن يوسف بن هبة الله بن الطُفيل (م 637 ق)؛
ج. يوسف بن عبد المعطي بن منصور بن المخيّلي (م 642 ق)؛
د. علي بن حسين بن علي بن منصور بغدادي (م 643 ق).