الكافي روشن مي شود، اين پنج روايت، ناظر به آيه 49 سوره عنكبوت هستند كه در آن، قرآن را آيه هايي روشن در سينه و دل كساني مي داند كه به آن‌ها علم داده شده است. متن آيه چنين است: بَلْ هُوَ آياتُ بَيِّناتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْـمَ وَ مَا يَجْحَدُ بِـ?ايَـتِنَآ إِلَّا الظَّــالـِمُونَ.
توجّه به سياق آيات و نيز مفهوم روايت هاي همين باب از الكافي كه متن آن‌ها را در ادامه خواهيم آورد، نشان مي دهد كه آيه در مقام ردّ گمان كساني است كه قرآن را تنها الفاظي مكتوب ميان صفحاتي چند و جلدهايي صحافي شده مي بينند و از ما وراي آن چه از اين الفاظ اراده شده و از حقيقت ملكوتي آن، كه از سوي خداوند به درون جان‌هايي از پيش پاك و تزكيه و آماده شده، دميده مي شود، بي اطلاع هستند. اكنون، پرسش اساسي اين است كه اين انسان هاي ظرفيت دار كه حقيقت قرآن را درون سينه دارند، چه كساني هستند؟ روايات الكافي در اين باب، آن‌ها را ائمّه عليهم السلام دانسته است. امّا لحن آن به گونه اي است كه انحصار را نيز اثبات مي كند و يكي ـ دو متن صريح هم داريم كه اين علم را به ائمّه عليهم السلام اختصاص مي دهد. در هر دو صورت، چه صورت تطبيق محض و چه صورت انحصار، فضيلت بزرگي براي ائمّه عليهم السلام اثبات مي شود، امّا اگر انحصار اثبات گردد، آن گاه اين فضيلت يكي از بزرگ‌ترين فضايل ائمّه عليهم السلام خواهد بود. نكته جالب توجّه اين است كه دو روايت نخست اين مجموعه پنج تايي كه تنها به صورت تطبيقي، ائمّه عليهم السلام را از مصاديق اين آيه مباركه دانسته اند، از سند ضعيفي برخوردارند، امّا دو حديث آخر اين مجموعه كه با لفظ «خاصّة» و به صراحت، مصداق آيه را منحصر در ائمّه عليهم السلام مي كنند، از سند صحيحي برخوردار هستند.
با توجّه به اين نكته، نمي توان با اين احاديث، برخورد سندي و حذفي داشت و بايد تلاش كرد كه معناي آن‌ها درست فهميده شود. شايد گفته شود چه اشكالي دارد كه ائمّه عليهم السلام مصداق اصلي، بارز و يا حتي منحصر به فرد اين آيات باشند؟ به سخن ديگر چه انگيزه اي موجب مي شود در اين باره تحقيق كنيم كه آيا اين روايات، انحصار را اثبات مي كند و يا تنها تطبيق بر فرد بارز است؟
بايد بگوييم كه اين پرسش از آن جا ناشي مي شود كه قرآن، خود را هدايت براي همه مردم مي داند و تبيان همه چيز؛ و از اين رو اگر آن را در سينه عدّه اي معدود، منحصر و محبوس كنيم، با اين شعار و ادّعاي بارز قرآن سازگاري نخواهد داشت.
اشكال ديگر آن است كه با نظر به سياق و آيات پس و پيش اين آيه، مي توان به سادگي دريافت كه اين آيه در زمان مجادله مسلمانان با اهل كتاب «يهوديان و مسيحيان» و به سببِ آن نازل شده است؛ يعني در زماني كه هنوز اسلام پا نگرفته و تازه گام هاي نخستين خود را بر جادّه تاريخ مي گذارد. زماني كه هنوز امامان عليهم السلام به جز پدر بزرگوارشان، امام علي عليه السلام متولّد نشده و